Innlegg på seminar om pasienttransport

Godtfolk!

Tusen takk for at de har teke turen hit i dag. Eg tykkjer det flott å sjå at så mange hadde høve til å kome. Det er ei stor og viktig oppgåve som ligg framfor oss når det gjeld å samordne og sjå offentleg transport i samanheng, slik at me kan sikre at me får mest mogleg att for pengane og brukarane får eit best mogleg tilbod. Det er heilt naudsynt at alle aktørar, anten det er helseføretaka, fylkeskommunane, transportørane eller staten, dreg lasset saman. At nettopp samarbeid er nøkkelen til suksess gjekk også klart fram av den rapporten som vart langt fram i februar, og som har resultert i dette seminaret.

Både eg som samferdselsminister og helse- og omsorgsministeren er interesserte i samordning og gode og effektive løysingar til beste for pasientane. Eg har invitert dykk hit i dag for å bidra til slik samordning og slikt samarbeid, og eg håpar og trur dette vil bli ein nyttig og konstruktiv dag og at de vil bli glade for at de tok turen hit i dag.

Bakgrunn
Det er ikkje vanskeleg å sjå kvifor pasienttransport er eit så viktig innslag i velferdstilbodet vårt. I eit land som Noreg, med så krevjande geografi og så lange avstandar, og der folk bur så spreidd, trengst det både pengar og kreativitet for å skape gode løysingar som gjer at folk får eit trygt og tilfredsstillande transporttilbod. Mange stadar i distrikta er gjennomsnittsalderen høg, det blir stadig fleire som bur åleine – og som ikkje har eigen bil lenger.

Det offentlege kollektivtilbodet har med åra blitt dårlegare og dårlegare, nokre stader er det berre skuleskyssen att. For alle dei som har bil, er ikkje det noko problem, men det er eit stort problem for dei som fell utan for – dei heilt unge, dei eldste blant oss, og dei som av ein eller annan grunn har vanskar med å flytte seg rundt på eiga hand. Dei blir avhengige av hjelp frå familie og vener for å kome til og frå fritidsaktivitetar, lege eller sjukehus.

Å ikkje ha eit tilfredsstillande transporttilbod gjer moglegheitene til å delta i samfunnet mindre, og dermed minskar også livskvaliteten. For  mange av dei eldre, til dømes, vil kvaliteten på transporttilbodet vere det som avgjer om dei kan halde fram med å bu heime eller ei. Det er difor vår plikt å sørgje for at også desse gruppene har eit godt tilbod.

Det offentlege – i hovudsak fylkeskommunane, lokale aktørar og helseføretaka, brukar kvart år store summar til kjøp av transporttenester til skuleskyss, TT-transport og pasienttransport. Sidan 2004 har helseføretaka hatt ansvar for pasienttransporten, noko dei overtok frå Trygdeetaten (no NAV).

Bakgrunnen for at helseføretaka fekk ansvar for pasienttransporten var todelt. For det første var det naudsynt å få kontroll over den særs sterke kostnadsveksten, og ein ynskte å sjå kostnadane til pasientbehandling i samanheng med kostnadane til pasienttransport. Det var med andre ord tunge helsepolitiske årsaker til omlegginga.

Betre kollektivtransport i distrikta
Eg er, som de har skjønt oppteken av at kollektivtransport ikkje berre er ei byfenomen, men også noko som er viktig i distrikta. Sjølv om det er fylkeskommunane som har ansvaret for lokal kollektivtransport, ynskjer regjeringa å leggje tilhøva best mogleg til rette, det seier me allereie i Soria Moria-erklæringa.

Dei to siste åra har me difor etablert eit prosjekt me kallar ”Betre kollektivtransport i distrikta”. Målet med prosjektet er dels å prøve ut nye løysingar, dels erfaringsutveksling og spreiing av informasjon mellom fylka. Regjeringa har føreslått 21 millionar kroner til dette prosjektet i 2009. Som de sikkert veit, skal midlane gå til demonstrasjonsprosjekt som syner korleis samordning av ressursar og kreative løysingar kan gje eit godt kollektivtilbod i område med lågt passasjergrunnlag. Dessutan utarbeida me saman med fylkeskommunane i 2007 ein rettleiar for utforming av kollektivtiltak i distrikta.

Troms og prosjektet Helsebussen Tromsø-Narvik er eit godt døme på eit vellukka tiltak som har fått stønad frå dette prosjektet både i 2007 og i 2008. Helsebussen er eit prøveprosjekt i regi av Universitetssjukehuset i Nord-Norge, Troms fylkeskommune og Troms Innland Rutebil AS. Sjukehuset ynskjer å gjere eit forsøk på å overføre deler av dagens pasienttransport frå drosje til buss, der ein eigen "bussvert" har ansvar for passasjerane. Eg tykkjer det er særs gledeleg å sjå i praksis korleis desse midlane kan nyttast til å finne løysingar som gjer kvardagen lettare for folk.

Prøveprosjekt innan TT-transport
På 2009-budsjettet har me elles sett av 10 millionar kroner til å starte eit prøveprosjekt i eitt eller fleire fylke der bestillingstransporten blir bygd ut og me ser på om fleire av TT-transportane kan gjennomførast med ordinær kollektivtransport. Målet er å frigje ressursar som kan brukast til å gjere TT-tilbodet betre for dei som treng det mest.  Ei løysing med eit betre utbygd bestillingstransporttilbod kan òg få tyding for helsetransportane.

Drosjetrafikken
Ein konsekvens av omlegginga i 2004 er at det i større grad enn tidlegare er teke i bruk anbod ved kjøp av persontransporttenester. Drosjene har tidlegare hatt monopol på sjuketransport. Ettersom inntektene frå sjuketransport i enkelte distrikt kan utgjere 80-90% av den totale omsetninga for ei drosje, kan eit eventuelt tap gjere at drosjene noko stader blir borte og at tilbodet til folk blir dårlegare.

Eg har registrert at dette har skapt uro både i næringa og blant brukarane, men eg trur heldigvis ikkje at biletet nødvendigvis er så eintydig negativt som ein lett kan få inntrykk av. Drosjene har også etter konkurranseutsetjinga den aller største delen av pasienttransporten, fordi det i dei fleste tilfelle berre er drosjenæringa som kan utføre desse tenestene. Faktisk er det slik at det har vist seg å vere vanskeleg å oppnå skikkeleg konkurranse om pasienttransporten.

Samarbeid viktig
Samarbeid er viktig, sa eg innleiingsvis, og det er jo difor me er samla her i dag. Det finst fleire gode døme på samarbeid på området. Eg har blant anna registrert at fleire fylkeskommunar og helseføretak i den seinare tida har byrja samarbeide om kjøp av transporttenester, for å bruke dei samla ressursane best mogleg. Når det er sagt, trur eg likevel det er rom for at samarbeidet kan bli endå betre – og i rapporten me la fram i vår, kom det også fram ein del heilt konkrete framlegg. Eg har ikkje tenkt å snakke så veldig lenge i dag, fordi eg tykkjer det er betre at de får bruke tida til å diskutere og utveksle meiningar og erfaringar. 

Lukke til, og takk for meg!