Suodjala 17 vuovdeguovllu čieža fylkkas
Historjjálaš arkiiva
Almmustahttináigodat Solberga ráđđehus
Almmustahtti: Dálkkádat- ja birasdepartemeanta
Ođas | Almmustahtton: 10.06.2016 | Maŋimuš ođasmahttojuvvon: 24.06.2016
Ráđđehus lea mearridan suodjalit 17 vuovdeguovllu, Aust-Agderis lulde Romsii davvin. 83 njealjehaskilomehtera suodjaluvvo, ja birrasiid 45 njealjehaskilomehtera dás lea produktiivvalaš vuovdi. Eanemus vuovdereserváhtat šaddet Østfoldas, Vikerfjell mii lea Buskerudas šaddá ges okta dain stuorámusain riikkas, oktiibuot 80 km2.
- Stuoradikki mihttu dasa ahte 10 proseantta vuovdesuodjaleapmi galgá olahuvvot almmolaš vuvddiid suodjaleami bokte dahje eaktodáhtolaš vuovdesuodjalanortnega bokte. Suodjaleapmi maid odne mearridit lea dehálaš oassi das. Mun áiggun rámidit daid ollu vuovdeeaiggádiid mat iešdáhtolaččat fállet suodjaleami, ja geat váikkuhit dasa ahte mii lahkonišgoahtit 10 proseantta vuovdesuodjaleami mihtu. Dat muitala ahte lea positiivvalaš ovttasbargu birasstivrenváldiid ja vuovdeeaiggádiid gaskkas. Eaktodáhtolaš vuovdesuodjaleami bokte olahit mii eanet suodjaleami, respeavtta priváhta eanaeaiggáduššanvuoigatvuhtii ja konfliktadási geahppáneami, lohká Vidar Helgesen.
Vuovdeguovlluid suodjaleapmi galgá váikkuhit ovddasteaddji suodjaleami vuovdemálliin ja sihkkarastit áitojuvvon šlájaid ja luonddumálliid norgga vuvddiin. Norggas lea stuora variašuvdna vuovdešlájain, dáppe gávdnojit maiddái riikkaidgaskasaš hárvenaš vuovdešlájat. Lagabui 50 proseantta áitojuvvon ja lahka áitojuvvon nálliin Norggas ellet vuovddis.
-Vuovdesuodjaleapmi lea dehálaš ja hui beaktilis doaibma sihkkarastit norgga luondduvalljivuođa, lohká dálkkádat- ja birasministtar Vidar Helgesen.
Máŋggabealálaš vuovdeguovlu
Ođđa suodjalanguovllut leat hui máŋggabealálaččat. Dáppe gávdnojit earret eará stuorát boaresvuovddit váriid guvlui, boares guossavuovddit eai duohtaduvvon gurraeanadagain, ceakko johkagurat, šattolaš muorralastavuovddit ja nállerikkis soahkevuovddit kálkavalljugis eatnamiin Gálssas Romssas. Ollu guovllut leat smávvát, muhto ain lea goitge alla suodjalanárvu go doppe leat hárvenaš ja áitojuvvon luondduhámit valljugas biologalaš máŋggabealálašvuođain.
Eaktodáhtolaš suodjaleapmi
Eanaš vuovdeguovllut lea eaktodáhtolaš suodjaleamit, main eananeaiggádat fállet suodjaleami buvttadusa vuostá. Das leat maid mielde muhtun vuovddit maid Birasdirektoráhtta, Statskog SF ja Čuvgehuslágádusa foanda (báhpagárdinvuovddit) eaiggádit. Daid maŋemus jagiid lea beroštupmi eaktodáhtolaš vuovdesuodjaleapmái lassánan. 392 miljovnna ruvnno doaibmalobiin dán jagi bušeahtas bohtet dahkkot eambbo suodjalanmearrádusat 2016:s. Stuoradiggi lea aitto mearridan mihtu ahte 10 proseantta vuovdeareálas galgá suodjaluvvot. Ulbmil lea guhkesáigásaš, ja ahte priváhta vuvddiid suodjaleapmi ain galgá leat eaktodáhtolaš. Dáinna mearrádusain lassána norgga vuovdesuodjaleapmi lagabui 2,9 proseanttas gitta birrasiid 2,95 prosentii riikka produktiivvalaš vuovddis.
Sihkkarastá áitojuvvon nálliid eallinguovllu
Suodjalanmearrádus váikkuha dasa ahte guokte nationála luondduvalljivuođa mihtu ollašuvvet:
- “Ovddasteaddji válljenmunni norgga luonddus galgá suodjaluvvot boahttevaš buolvvaide.”
- Eai makkárge nállit ja luonddušlájat galgga jávkaduvvot, ja áitojuvvon ja lahka áitojuvvon nálliid ja luonddušlájaid ovdáneapmi galgá buoriduvvot”
(St. Dieđ. 14 (2015-2016) Luondu eallima várás - norgga luondduvalljivuođa doaibmaplána)
Dasa lassin suodjalanmearrádus váikkuha joksat riikkaidgaskasaš mihtuid, earret eará ON-konvenšuvnna biologalaš valljivuođa birra suodjalit ja seailluhit guovlluid mat leat dehálaččat biologalaš valljivuhtii ja ekovuogádatbálvalusaide.
Čuovvovaš guovllut leat dál suodjaluvvon:
- Deifjellia luonddureserváhtta, Åmot suohkan, Hedmark
- Augla luonddureserváhtta, Sør-Fron suohkan, Oppland
- Nøreimsbekken luonddureserváhtta, Gol suohkan, Buskerud fylka
- Gulsvikelvi luonddureserváhtta, Flå suohkan, Buskerud
- Vikerfjell luonddureserváhtta, Ringerike suohkan, Buskerud
- Viulkastet luonddureserváhtta, Ringerike suohkan, Buskerud
- Rankedal luonddureserváhtta, Ringerike suohkan, Buskerud
- Krålen luonddureserváhtta, Fyresdal suohkan, Telemark
- Hommedal báhpagárdinvuovddi luonddureserváhtta, Grimstad suohkan, Aust-Agder
- Gálssa báhpagárdima luonddureserváhtta Gálssa suohkanis, Romssa fylka
- Solgårdhavna luonddureserváhtta, Sarpsborg suohkan, Østfold
- Desiderialunden luonddureserváhtta, Sarpsborg suohkan, Østfold
- Berg luonddureserváhtta, Eidsberg suohkan, Østfold
- Brattåsen luonddureserváhtta, Rakkestad suohkan, Østfold
- Flåtten luonddureserváhtta, Trøgstad suohkan, Østfold
- Håkås luonddureserváhtta, Trøgstad suohkan, Østfold
- Ågårdselva luonddureserváhtta, Sarpsborg suohkan, Østfold