Suoidnemánu 22.beaivve-kommišuvnna raporta

Justiisa- ja gearggusvuođaministara Grete Faremo ovdasáhka preassakonfereanssas maŋŋil suoidnemánu 22.beaivve-kommišuvnna raportta almmuheami.  Stáhtaministara kantuvrras, vuossárgga borgemánu 13.beaivvi 2012.

 

 

Mii leat vuordán dán beaivvi.

Raportta mii galgá addit čilgehusa.

Čilgehusa movt Norga leai ráhkkanan dustet dán lágan dáhpáhusa mii dáhpáhuvai diibmá, suoidnemánu 22.beaivve – ja movt mii hálddašeimmet ieš dáhpáhusa.

Livčče go mu máná sáhttán gádjut? Movt livčče sáhttán hehttet gillámušaid maid lean šaddan gillát? Eat go livčče galgan beassat eallit dáid bákčasiid haga maid leat dovdan maŋimuš jagi?  Movt sáhtii dát dáhpáhuvvat?

Otne oažžut mii olu vástádusaid. 

 

 

Vearredahkki ovddasvástádus lea bomben ráđđehuskvartálas ja goddimat Utøyas. Muhto kommišuvdna loahppaárvvoštallan lea ahte ráđđehuskvartála falleheami livčče sáhttán bissehit. Ahte eiseválddiid návccat gádjut olbmuid Utøyas eai doaibman doarvái bures.

Lea maid daddjon ahte jurddašmeahttun dáhpáhus dáhpáhuvai suoidnemánu 22.beaivve diibmá. Muhto ahte terror galggai juksat min, ii lean jurddašmeahttun.   Mis ledje vuogádagat eastadit ja dustet dákkár dáhpáhusaid. Mii fertet dovddastit ahte vuogádagat eai doaibman nu go livčče galgan. Go falleheapmi dáhpáhuvai, de eat lean almmatge doarvái bures ráhkkanan. Olmmošveagat barge buot mii leai vejolaš.  Dat ii lean doarvái buorre.

Olbmuin dat lea ovddasvástádus – maiddái go vuogádagat eai doaimma. Máŋggas leat ballan dán beaivvis.  Ballan vástádusain.  Ballan makkár váikkuhusaid vástádusat addet, ja dán mun ádden.  Čielggasvuohta ja viissisvuohta sáhttá leat lossat guoddit.  

 

 

 Suoidnemánu 22.beaivve-kommišuvdna čállá raporttastis: “Mii leat oaidnán ovdamearkkaid mo olbmot leat čájehan arvilvuođa, doaibmanmovtta ja fuola.”

 

Olu olbmot dahke erenoamáš buori barggu geahpidan dihtii vahágiid falleheamis.  Sihke ámmátolbmot ja eaktodáhtolaččat.  Ustibat ja bargoskihpárat. Ja sii geat deive das láhkosis. Sii eai diehtán man váralaš dilis sii ledje. Máŋggas livčče sáhttán ieža massit heakkastis.

Dán galgat mii muitit ja vuhtii váldit. Das go olbmot leat min deháleamos gearggusvuođaresursa.  Olbmot leat hui dehálaččat go mii joatkit iežamet buoridit.

 

Mu mandáhta Justiisa- ja gearggusvuođaministtarin lea vuosttas beaivvi rájes leamaš buoridit gearggusvuođa. Danne lea guovddáš heahtejođihangoddi nannejuvvon. Mii leat ásahan siviila dáhpáhusguovddáža Justiisa- ja gearggusvuođadepartementii mii galgá veahkkin buorebut áddet ja analyseret heahtediliid.  Mii leat maid nannen helikoptergearggusvuođa.

Dát ja olu eará doaibmabijut leat namuhuvvon servodatsihkkarvuođa stuoradiggedieđáhusas.

Kommišuvnna raporta addá midjiide dál vuđolaš analysaid ja nu čilge maid galgat dahkat buoridan dihtii gearggusvuođa.

Kommišuvdna čállá 337 siiddus raporttastis:

“Politiija-Norggas leat olu dehálaš ja vuđolaš rievdadusdárbbut. Politiija suorggis ja eiseválddiin lea dál erenoamáš vejolašvuohta álggahit dáid doaimmaid. Dán vejolašvuođa berre geavahit. Vuolggasadji lea maid buorre. Politiija suorgái lea stuora luohttámuš. Politiija lea servodaga deháleamos ásahus gos lea alla gealbu ja sis lea mearkkašahtti olmmošlaš beroštupmi  sihke jođiheddjiid ja bargiid bealis. Olu rusttegat mat dál leat politiijas, leat buorit.

Muhto nu go leat lohkan: “Bargu ferte dahkkojuvvot”.

Dán hástalusa válddán vuostá vuollegašvuođain. Lean erenoamážit oaidnán hástalusaid jođiheami ja kulturáššiid guovdu, dárbbu viiddis strategalaš DGT áŋgiruššamii ja gulahallanvuogádagaide.  Kommišuvnna guorahallan čájeha ahte lea dárbu čielga višuvnnaide ja eanet doaibmi ulbmil- ja boađusstivrejupmái.  Buorit DGT-čovdosat fertejit boahtit sadjái, ja politiijas fertejit leat návccat ja čehppodat geavahit teknologiija.

 

 

Kommišuvnna loahppaárvvoštallan čájeha ahte politiijat livčče sáhttán leat árabut Utøyas.  Danne ferte politiija dávistanáiggi čavget.  Dán cuiggodii maid Stuoradikki sierra lávdegoddi.

Mun lean addán politiija jođihangoddái barggu struktureret doaimmaid buoridan dihtii dávistanáiggi duođalaš dáhpáhusain.  Dán doaimma, maid sáhtán bealistan dáhkidit, áiggun dárkilit čuovvut sierra čoahkkimiid bokte sihkkarastin dihti ovdáneami. Mun lean hábmemin ođđa njuolggadusaid mat galget čielggasmahttit politiija jođihangotti ovddasvástádusa ja rolla.  Mun sakka beroštan jođiheamis ja gullevaš strategalaš hálddašeamis.  Kommišuvnna “deháleamos ráva lea ahte jođiheaddjit buot hálddahusdásiin systemáhtalaččat  nannejit iežaset ja organisašuvnna vuođđo miellagáttuid ja kultuvrra čadnon riskamieđiheapmái, čađahannákcii, ovttasdoaibmamii, DGT-geavaheapmái ja boađusáŋggirdeaddji jođihangoddái”.  Mun doarjjun dán.

 

 

Mun háliidan giitit suoidnemánu 22.beaivve-kommišuvnna.  Sin barggu bokte lean mun ožžon čielgasat áddejumi movt gearggusvuohta ollislaččat galgá nannejuvvot.  Mun áiggun guorahallat kommišuvnna raportta, čuoggás čuoggái, oahppat, ja buoridit.

Mun áiggun bargat otne, ja boahttevaš beivviid ja vahkuid, ovttas iežan mielbargiiguin ja politiija njunnošiiguin gávnnahan dihtii movt kommišuvnna raportta čuovvolit.  Áiggun dán dehálaš bargui váldit mielde ráđđehusa ja Stuoradikki.  

Raportta olis ráhkaduvvo stuoradiggedieđáhus, nugo stáhtaministtar dieđihii.  Dan oktavuođas áiggun deattuhit lágas ovttasbarggu Stuoradikkiin.  Mii fertet maid oahppat dan buori barggus maid Sierra lávdegoddi juo lea dahkan.  Stáhtaministtar lea dieđihan sierra čielggadančoahkkima gos  čilgejuvvo movt dát bargu galgá dahkkot. Doppe maid ságastallojuvvo movt čađahit vuđolaš analysaid ja guorahallama politiija suorggis.

 

Mii galgat suddjet sin geat otne ožžot vástádusa. Oapmahaččaid. Gillájeddjiid. Guoskevaččaid. Mii galgat beroštit ja vára váldit guđet guimmiineamet.  Sis geat barge buot maid sáhtte. Maiddái doppe gos barge buot maid sáhtte, muhto mii ii lean doarvái  buorre.

Mii eat sáhte goassige lohpidit ahte vearredagut eai dáhpáhuva. Dan maid sáhtán dadjat, lea ahte ráđđehus áigu váibatkeahttá bargat vai Norga buoremus láhkai lea ráhkkanan heađuštit ja dustet vejolaš vearredaguid boahtteáiggis.

Gearggusvuohta galgá nannejuvvot.  Olbmot galget suodjaluvvot.

Justiisa- ja gearggusvuođaministtarin mu deháleamos ovddasvástádus lea: Dahkat Norgga oadjebassan.