Gulaskuddanreive

Bargo- ja searvadahttindepartemeanta sádde dás gulaskuddamii láhkaásahusa evttohusa sámediggeválgga birra. Gulaskuddanreive ja láhkaásahusevttohus sámegillii biddjojuvvojit departemeantta neahttasiidduide golggotmánu álggus www.regjeringen.no/aid/dok/hoeringer

Gulaskuddanáigemearri lea vuosárgga skábmamánu 17. beaivvi 2008. Mii dáhttut maiddái ahte gulaskuddancealkámušat sáddejuvvojit departementii elektrovnnalaččat, dáidda e-poastačujuhusaide: guh@aid.dep.no ja nem@aid.dep.no

Bargo- ja searvadahttindepartemeanta čujuha ahte čađahuvvojit konsultašuvnnat Sámedikkiin láhkaásahusrievdademiid birra, ja ahte mielddustuvvon evttohusat rievdadit láhkaásahusa sáddejuvvojit gulaskuddamii ovttasráđiid Sámedikkiin ja Gielda- ja guovlodepartemeanttain.

Láhkaásahusa rievdadusaid duogáš

Sámelága deháleamos rievdadusat
Stuorradiggi mearridii 2008 giđa sámelága rievdadusaid, gč. Ot.prp. nr 43 (2007-2008). Mearriduvvon nuppástusat sámelágas leat eanaš ahte šaddá ođđa válgabiirejuohku, dan láhkai ahte dálá 13 biirre ovttastuvvojit 7 válgabiiren. Mearriduvvon lea mandáhtaid matematihkalaš juogadeapmi válgabiirriide. Dain gielddain main leat unnit go golbmalogis čálihuvvan jienastuslohkui, lea láhkarievdadeami maŋŋá dušše vejolašvuohta jienastit ovddalgihtii sámediggeválggas. Dássenmandáhtaid ortnet lea heaittihuvvon ja sámi jienastuslohku doahpaga sadjái lea boahtán Sámedikki jienastuslohku. Sámedikki válgaortnega rievdadeamit eaktudit rievdadusaid láhkaásahusas sámediggeválgga birra.

Mearriduvvon rievdadusat láhkaásahusas
Muhtun mearrádusat láhkaásahusas rievdaduvvojedje stáhtaráđis geassemánu 27. beaivvi ja borgemánu 22. beaivvi 2008. Dát guoská láhkaásahusa § 28 nuppi lađđasii listaevttohusaid gáibádusaid birra, ja ahte §:i 67a lea váldojuvvon sierra mearrádus das mo mandáhtaid galgá juogadit válgabiirriide. Dát láhkaásahusrievdadusat váikkuhit nominašuvdnaproseassaide mat álget 2008 čavčča ja dat ledje gulaskuddamis dallego sámelága rievdadusevttohusat ge ledje gulaskuddamis.

Oppalaččat deháleamos rievdadanevttohusaid birra mat leat láhkaásahusa álgoevttohusas
Departemeanta lea geahčadan oppa láhkaásahusa nu ahte dat heivehuvvo sámelága nuppástuhttimiidda. Dan geahčadeamis leat fuolahan muddet muhtun mearrádusaid láhkaásahusas vai dat čudjet nu ovttaláhkai go vejolaš válgalágain ja válgaláhkaásahusain, ja sohpet daidda rievdadusaide mat dain čađahuvvojedje ovdal jagi 2007 báikkálaš válgga. Dan lassin lea giella muhtun sajiid muddejuvvon nu ahte dat ii rievdat sisdoalu. 

Buot rievdadanevttohusat leat merkejuvvon láhkaásahusevttohusas. 

Dárkileappot deháleamos rievdadanevttohusaid birra
Guovdilis rievdadanevttohus lea dat ahte dat gielddat main leat golbmalogis dahje eanebut čálihuvvan jienastuslohkui, earuhuvvojit dain gielddain main unnit go golbmalogis leat jienastuslogus. Dát earuheapmi váikkuha sakka jienasteapmái ja gos jienastagat galget dohkkehuvvot, ja vel jienastanlihpuid lohkamii. 

Dan sáhttá skoválaččat ná govvidit:

	Jienasteaddjiid lohku jienastuslogus	Jienasteapmi gos		Jienastagaid dohkkeheaddji		Gaskaboddasaš lohkan		Loahpalaš lohkan
		O	V	O	V	O	V	O	V
	< 30	buot sajiin	ii vejolaš	L	ii guovdil	L	L	L	L
	> 30	buot sajiin	iežas gielddas	S	S	S	S	L	L

O = Ovddalgihtejienasteapmi
V = Válgadiggi
L = Válgabiirre lohkanválgastivra
S =  Gieldda sámeválgastivra

Dan vuođul evttohuvvo ahte ii válljejuvvo sierra sámeválgastivra dain gielddain main leat unnit go golbmalogis čálihuvvan jienastuslohkui, gč. §.17.

Gielddat main leat unnit go golbmalogis jienastuslogus -  Áigemuddu mearredit logu vuođđun jienastuslohkui - § 39a (ođđa)
Áigumuš dáinna rievdadusain láhkaásahusas lea sihkkarastit johtilat válgaloahpparehkenastima. Evttohus čuovvu sámelága § 2-3  goalmmát lađđasa rievdadeami mii dadjá ahte dain gielddain main leat unnit go golbmalogis jienastuslogus, lea dušše vejolaš jienastit ovddalgihtii.

Dán oktavuođas lea dárbu láhkaásahusas mearridit guđe áigemuddu galgá biddjojuvvot vuođđun jienastuslogu lohkamii, go das lea mearkkašupmi dasa ahte guđe gielddain galgá dollojuvvot sámediggeválgga válgadiggi ja guđe gielddain galgá beassat dušše ovddalgihtii jienastit. Departemeanta evttoha ahte Sámediggeválgga ovddit jienastuslohku galgá biddjojuvvot vuođđun. Vejolaččat sáhtášii bidjat vuođđun dan jienastuslogu mii lei geassemánu 30. b. guokte jagi ovdal sámediggeválgga. Departemeanta bivdá gulaskuddanásahusaid evttohit guđe áigemuttu berrešii geavahit vuođđun. Dát rievdadusat mearkkašit ahte gielddat main leat unnit go 30 olbmo jienastuslogus, eai galgga láhčit vejolašvuođa jienasteapmái dahje jienaid vuostáiváldimii válgabeaivvi. Dát gielddat galget dattetge láhčit vejolašvuođa ovddalgihtii jienasteapmái.
 
Jienasteaddjiid vejolašvuohta nuppástuhttitt jienastanlihpu - § 36 og § 39
Gulaskuddamis evttohuvvo ahte jienasteaddjit galget beassat nuppástuhttit evttohasaid vuorroortnega, ráddjejuvvon válgalistta bajimusevttohasaide (viđa bajimussii unnimus biirriin, eanebuid stuorámus válgabiirriin). Evttohusa ákkasteapmi lea ahte jienasteaddjit ožžot dainna lágiin stuorát vejolašvuohta váikkuhit Sámedikki persovdnačoahkádussii. Go dát vejolašvuohta ráddjejuvvo daid bajimusevttohusaide, de lea jáhkkimis ahte jienasteaddjiid divvumat váikkuhit dasa gii válljejuvvo.

Jienastanlihpuid eará nuppástuhttimat eai evttohuvvo. Ii evttohuvvo diktit sihkkut evttohasaid.

Ovddasvástádus lohkamis ja válgaloahpparehkenastimis válgabiirriin - § 62
Árvaluvvon rievdadusat § 62 (1) – (3) válddahallet gieldda ovddasvástádusa lohkamis ja válgaloahpparehkenastimis. Dain gielddain main leat golbmalogis dahje eanebut jienastuslogus, evttohuvvo ahte sámeválgastivrras galgá leat ovddasvástádus jienaid gaskaboddasaš lohkamis, sihke ovddalgihtejienaid ja válgadiggejienaid lohkamis. Dain gielddain main leat unnit go golbmalogis Sámedikki jienastuslogus, galgá sihke ovddalgihtii jienastemiid dohkkeheapmi, gaskaboddasaš ja loahpalaš lohkan dahkkojuvvot biirriid (Deanu, Kárášjoga, Álttá, Romssa, Narviikka, Steinkjera ja Oslo) lohkanválgastivrras. Dain gielddain main leat uhcit go golbmalogis jienastuslogus, lea nappo dušše vejolaš ovddalgihtii jienastit sámediggeválggas. Válgastivra galgá fuolahit ahte addojuvvon jienat galget sáddejuvvot rabakeahttá ja dalán sámediggeválgga gullevaš válgabiire lohkanválgastivrii.

Jietnaaddimiid, válgakoarttaid, beavdegirjji j.d. sádden - § 63
§ 63 rievdadusat evttohuvvojit danne vai lea čielggas maid juohke sámeválgastivra galgá sáddet,  guđe bargovugiid vuođul dat galgá dáhpáhuvvat ja galget jo jienat sáddejuvvot gieldda sámeválgastivrii vai njuolgga lohkanválgastivrii.

Olles mearrádus evttohuvvo rievdaduvvot deattuhan dihtii daid gielddaid geatnegasvuođaid, mat galget lohkat sámediggeválgga jienaid ieža, ja daid gielddaid mat galget dušše viidáseappot sáddet ovddalgihtejienaid.

Loahpalaš lohkan - § 66
Mearrádusat gieđahallet lohkanválgastivrra bargamušaid.

Ovddasvástádus addojuvvon jienastuslisttain § 12 (4)
Evttohuvvo ahte vuostáiváldis galgá leat ovddasvástádus das ahte jienastuslohkogáhppálagat dolvojuvvojit ruovttoluotta dahje duššaduvvojit maŋimustá guhtta mánu válgga maŋŋá. Ulbmilin lea bidjat ovddasvástádusa jienstuslohkolisttaid vuostáiváldiide amaset dát eai leava váruheamet.

Jienastanlihppokonfaluhtaid geavaheami birra válgadikkis
Departemeanta evttoha joatkit dan ortnega ahte geavahuvvojit jienastanlihppokonfaluhtat válgadikkis. Dát ortnet dattetge spiehkasta stuorradiggeválgga válgadiggeortnegis, ja man sivva lea dat ahte muhtun gielddaid válgadikkis, gč. ovddit ortnega, sáhtii oažžut nu uhcán jienaid sámediggeválgii ahte lei váttis ollašuhttit čiegus válgga gáibádusaid.

Go dál evttohuvvo ahte ii šat galgga sáhttit jienastit válgadikkis sámediggeválggas daid gielddain main leat unnit go golbmalogis jienastuslogus, de lea departemeanta eahpesihkkar das lea go seamma dárbu geavahit konfaluhtaid go ovdal. Mii oaidnit ahte jienastanlihppokonfaluhtaid geavaheapmi dušše ovtta válgii sáhttá váruheamet dagatit ahte jienastuslihput seahkanit go válggat čađahuvvojit oktanaga. Departemeanta ávžžuha gielddaid, ovddeš vásáhusaid vuođul, dieđihit dan birra lea go jienastanlihppokonfaluhtaid geavaheapmi válgadikkis Sámediggeválggas mielddisbuktán erenoamáš váttisvuođaid.
 

Dearvvuođaiguin

 

Petter Drefvelin (f.v.) ekspedišuvdnahoavda

Máret Guhttor ossodatdirektevra

Mielddus: Láhkaásahus sámediggeválgga birra - gulaskuddanevttohus