3 Bakgrunn for og føremål med direktivet

I 1992 vart det lagt fram eit første utkast både til elektrisitetsdirektiv og gassmarknadsdirektiv. Det opprinnelege framlegget til gassmarknadsdirektiv (COM (91)548 final av 14. mars 1992) la til rette, saman med framlegga til elektrisitetsdirektiv og konsesjonsdirektiv, for den andre fasen i utviklinga av den indre energimarknaden.

Konsesjonsdirektivet (europarlaments- og rådsdirektiv 94/22/EF om vilkårene for tildeling og bruk av tillatelser til å drive leting etter og utvinning av hydrokarboner) tok til å gjelde 30. mai 1994. Det er innlemma i EØS-avtala, og tok til å gjelde for Noreg sin del 1. september 1995. Elektrisitetsdirektivet vart vedteke i desember 1996 med frist for gjennomføring i medlemsstatane i EU 1. januar 1999. Det vart vedteke å innlemme elektrisitetsdirektivet (96/92/EF) i EØS-avtala 26. november 1999. Gassmarknadsdirektivet vart vedteke i Rådet 22. juni 1998, og tok til å gjelde i EU-statane 10. august 1998.

I innleiinga til gassmarknadsdirektivet vert det slått fast at fleire av medlemsstatane i EU er svært avhengige av å importere gass. Det vert derfor påpeikt at den indre gassmarknaden må byggje på konkurranse og gjennomførast gradvis. Føremålet med direktivet er såleis å opne den indre gassmarknaden for konkurranse. I direktivet vert dette i hovudsak oppnådd ved å gje naturgassføretak og kvalifiserte gasskjøparar (kundar) rett til å få tilgang til røyrleidningar for overføring og distribusjon av gass. Slik tilgang skal gjevast på ikkje-diskriminerande og objektivt grunnlag.

Dersom gassektoren i den aktuelle medlemsstaten er organisert på ein slik måte at det krevst særskilt løyve eller liknande fra styresmaktene for å byggje og drive eit naturgassanlegg, skal det fastsetjast objektive og ikkje-diskriminerande kriterium for tildeling av slike løyve.

I direktivet vert det òg lagt vekt på omsynet til å sikre gassleveransar til alle forbrukarar, om naudsynt gjennom å påleggje naturgassføretaka det som vert kalla «oppgåver av allmenn økonomisk interesse». I direktivet er det fastsett visse minstekrav til korleis dei einskilde statane skal organisere og drive gassektoren sin, men likevel på ein slik måte at det vil vere opp til kvar einskild medlemsstat å ta stilling til korleis reglane i direktivet konkret skal gjennomførast i den nasjonale lovgjevinga.

Avgjerd i EØS-komiteen nr. 123/2001 om endring av vedlegg IV til EØS-avtala (Energi) og gassmarknadsdirektivet i norsk omsetjing følgjer som trykte vedlegg til proposisjonen.