Sámi kultureanadat Norgga gaskaboddosaš Unesco máilmmiárbekonvenšuvnna listtus

– Mun lean sihke rámis ja ilus go Norga dál čáliha árktalaš ja sámi kultureanadaga, Várjjat Siidda, Norgga gaskaboddosaš listui. Várjjat Siiddas, gos leat ássama, bivdorusttegiid, hávdesajiid ja oskkolaš rituálaid luottat ja mearkkat árktalaš luonddus, sáhttá leat universála árvu, dadjá dálkkádat- ja birasministtar Andreas Bjelland Eriksen.

Gaskaboddosaš listu addá oppalaš gova kultur- ja luondduárvvuin main sáhttá leat máilmmiárbeárvu, ja maid stáhta árvvoštallá nammadit máilmmiárbelistui lagamus jagiid. Čáliheapmi dán listui lea eaktun dasa ahte guovlu maŋŋel sáhttá nammaduvvot máilmmiárbelistui. Máilmmiárbelisttus leat guovllut mat ovddastit min oktasaš kultur- ja luondduárbbi, ja maid mii leat geatnegahtton seailluhit.

Várjjat Siiddas leat vihtta oasseguovllu golmma gielddas: Unjárggas, Deanus ja Báhcavuonas Finnmárkkus. Dan viđa guovllus leat luottat ja mearkkat, áibbas erenoamáš kulturmuittut ja -birrasat, mat čájehit ahte olbmot leat orron Várjjat-guovllus birrasiid 12 000 jagi. Dát kulturbirrasat leat nannosit čadnojuvvon lundui ja eanadagaide. Dat vihtta guovllu leat guovddáš referánsaguovllut arkeologiijas ja sámi historjjá dutkamis. Várjjat Siidii gullá maid Noiddiidčearru, máŋga kilomehtera guhkkosaš goddebivdovuogádat, mii lea Várjjat Álbmotmeahci siskkobealde.

– Sámediggi lea ráhkadan dieđalaš vuođu Norgga gaskaboddosaš listtu sisačáliheapmái. Háliidan giitit Sámedikki, fylkkagieldda, gielddaid ja eará guoskevaš berošteddjiid buori ovttasbarggu ovddas, dadjá Bjelland Eriksen.

Dál go Várjjat Siida galgá čálihuvvot gaskaboddosaš listui (tentatiiva listui), de álgá proseassa árvvoštallat lea go vuođđu nammadit guovllu Unesco máilmmiárbelistui. Riikkaantikvára, mii lea Dálkkádat- ja birasdepartemeantta fágalaš ráđđeaddi, áigu bargat viidáseappot áššiin ovttasbarggus regionála ja báikkálaš instánssaiguin. Nammadanproseassa sisttisdoallá fágalaš čielggademiid, nammadandokumeanttaid ráhkadeami ja gieđahallama Unescos. Loahpa loahpas lea máilmmiárbelávdegoddi, mas leat 21 stáhtaáššebeali, mii mearrida guđet ođđa guovllut galget máilmmiárbelistui. Proseassa dan rájes go čálihuvvo tentatiiva listui dassážii go gieđahallojuvvo máilmmiárbelávdegottis ádjána dábálaččat vihtta jagi.