Norgga stivrejupmi

Norggas lea vuođđolága 1814 vuođul monarkiija mas lea láhkaaddi ja juolludeaddji váldi: Stuoradiggi: čađaheaddji váldi, Ráđđehus: juolludeaddji váldi, ja duopmostuolut: dubmejeaddji váldi. Álbmot mearrida ráđđehusa válggaid bokte, go ráđđehus ásahuvvo dan bellodagas/dain bellodagain Stuoradikkis main lea eanetlohku dahje stivrengelbbolaš unnitlohku.

 

Fápmojuohkin

Norggas lea vuođđolága 1814 vuođul monarkiija mas lea láhkaaddi ja juolludeaddji váldi: Stuoradiggi: čađaheaddji váldi, Ráđđehus: juolludeaddji váldi, ja duopmostuolut: dubmejeaddji váldi.

Gonagas lea stáhtaoaivámuš ja nu son lea buot stáhta eiseválddiid čohkkejeaddji symbola. Son doaimmaha Stuoradikki allaáiggálaš rahpama juohke čavčča, son jođiha Stáhtaráđi čoahkkimiid ja dohkkeha buot mearrádusaid, son vuostáiváldá olgoriikkaid stáhtaoaivámuččaid go sii bohtet min riikii guossin ja son fitná ieš maid stáhtaguossin eará riikkain. Gitta 1884 rádjai mearridii Gonagas man guhká ráđđehus galggai ráđđet, ja dan maŋŋá lea ráđđehus ferten oažžut luohttámuša  Stuoradikkis (parlamentarisma).

 

Movt válljejuvvo ráđđehus?

Álbmot mearrida ráđđehusa válggaid bokte, go ráđđehus ásahuvvo dan bellodagas/dain bellodagain Stuoradikkis main lea eanetlohku dahje stivrengelbbolaš unnitlohku. Dat mielddisbuktá ahte stuoradiggeválga sáhttá buvttehit ráđđehusmolsuma, muhto ii dárbbaš leat nu. Dat mielddisbuktá maid ahte ráđđehusmolsun sáhttá boahtit beroškeahttá stuoradiggeválggas, jos čuožžila dilli mas ráđđehusas ii leat šat luohttámuš Stuoradikkis.

 

Eanetlohko- unnitlohko- ovttasbargo- ja oktabellodatráđđehusat

Muhtun háve lea ráđđehusas eanetlohku Stuoradikkis (eanetlohkoráđđehus). Eará háve ceggejuvvo ráđđehus mas dušše lea sihkkaris doarjja Stuoradikki unnitlogus. Dákkár ráđđehus (unnitlohkoráđđehus) ferte áššis áššái ohcat ovttasbargiid Stuoradikki eará bellodagaid gaskkas, vai ráđđehusa árvalusat mearriduvvojit. Beroškeahttá makkár vuođđu ráđđehusas lea Stuoradikkis, de sáhttá leat oktabellodat- dahje máŋggabellodatráđđehus (ovttasbargoráđđehus). 

Stáhtaministara kantuvra ja departemeanttat

Stáhtaministara kantuvra ja departemeanttat leat ráđđehusa kantuvrrat, maid stáhtaministtar ja stáhtaráđit jođihit. Stáhtaministara kantuvra veahkeha stáhtaministara jođihit ja ovttastahttit ráđđehusa bargguid. Departemeanttat veahkehit stáhtaráđiid jođihit stáhtahálddašeami iešguhtet surggiid.