Áŋgiruššanguovlu (Finnmárkku ja Davvi-Romssa doaibmabidjoguovlu)

Guovllu ulbmil lea oččodit dakkár regiovnna gos lea geasuheaddji orrut, bargat ja doaimmahit ealáhusaid.

Áŋgiruššanguvlui gullet ekonomalaš doaibmabijut mat galget veahkehit sihke ovttaskas olbmuid ja fitnodagaid ráddjejuvvon geográfalaš guovllus. Ovdamunit ovttaskas olbmuide go orrot guovllus leat: Oahppoloana sihkkun, nuvttá mánáidgárdi, mánáidoaju lasáhus, unnit persovdnavearru go muđui riikkas, liigegeasus persovdnadietnasis (finnmárkogeasus) ja luvvema el-divadis.

Váldoulbmiljoavku leat nuorra rávisolbmot ja mánnábearrašat. Muhto buohkain, geat orrot ja barget guovllus unnimusat 12 mánu, lea vuoigatvuohta oažžut ekonomalaš váikkuhangaskomiid ovdamuniid.

Áŋgiruššanguovllus leat mielde buot Finnmárkku ja Davvi-Romssa suohkanat. Dát suohkanat leat mielde áŋgiruššanguovllus: Áltá, Bearalváhki, Báhcavuonna, Gáŋgaviika, Hámmerfeasta, Ákŋoluokta, Kárášjohka, Guovdageaidnu, Davvesiida, Láhppi, Muosát, Unjárga, Davvenjárga, Porsáŋgu, Mátta-Várjjat, Deatnu, Čáhcesuolu, Várggát Finnmárkkus, ja Gálsa, Omasvuotna, Gáivuotna, Skiervá, Ráisa, Návuotna ja Ivgu Davvi-Romssas.

Ráđđehus áigu dahkat ain eanet geasuheaddjin fárret ja orrut áŋgiruššanguovllus. Ráđđehusa stáhtabušeahttaevttohus jahkái 2026: 

Váikkuhangaskaoamit:

• Finnmárkogeasus (vearru) lasihuvvo 30 000 ruvnnos 45 000 ruvdnui 2026:s.
• Unnit vearru dábálaš dietnasis (18,5 proseantta, 22 proseantta muđui riikkas)
• Fásta mearri mas lea 60 000 ruvdnosaš vealgesihkkun oahppoloanain go lea čađahan oahppočuoggáid alit oahpus ja alit fidnofágalaš oahpus.
• 20 000 ruvdnosaš liiggás sihkkun gelbbolaš vuođđoskuvlaoahpaheddjiid oahppoloanas
• Lassi mánáidoadju 6 000 ruvnno jahkái juohke máná nammii
• Nuvttá mánáidgárdi
• El-rávdnjegeavaheamis ii dárbbaš máksit el-divada (báikedoalut ja gávpedoaimmat)

Dasa lassin leat muhtun suohkaniin dan guovllus sierra váikkuhangaskaoamit rekrutteremii ja sisafárrejeddjiid geasuheapmái.

Áŋgiruššanguovllu stuorámus váikkuhangaskaoapmi lea ahte fitnodagat eai dárbbaš máksit bargoaddidivada. Muđui riikkas lea bargoaddidivat gaskkal 5,1 - 14,1 proseantta bálkkás.

Geahča áŋgiruššanguovllu ovdamuniid rehkenastima gos oainnát man ollu sáhtát seastit go orut ja barggat Finnmárkkus ja Davvi-Romssas: Áŋgiruššanguovlokalkuláhtor

Ráđđehusa stáhtabušeahttaevttohusa vuođul jahkái 2026:

1. ovdamearka: Bearaš guvttiin ollesolbmuin (Bruttodienas 2 x 600 000 ruvnno + loatna loatnakássas 2 x 400 000), guokte máná mánáidgárddis, 15 000 kWh elrávdnjegolaheapmi ja geat orrot guovllus 12 mánu, seastá sullii 200 000 ruvnno 2026:s.

Dihtet go ahte oahppoloatna šaddá oassemávssekeahtes maŋŋelgo vealgi álgá sihkkojuvvot dan geažil go orut ja barggat áŋgiruššanguovllus? Maŋŋel vuosttaš jagi vealgesihkkumiin, de mávssát dušše reanttuid dassážiigo loatna lea buot máksojuvvon, dainna eavttuin ahte vealgi lea čadnon lohkančuoggáide mat leat čađahuvvon alit fidnofágalaš oahpus ja alit oahpus. Lassin dasa ahte jahkásaččat sihkkojuvvojit oasit oahppoloanas, de maid máksá unnit reanttuid loanas oktiibuot. Tabealla čájeha man ollu don seasttát vealgesihkkumis oktiibuot olles máksináigodagas. 5 pst. reantu lea biddjon vuođđun dáid ovdamearkkaide.

Loatnakássa loana sihkkun jus orut 12 mánu guovllus maŋŋel ođđajagimánu 1.b.2025: