2 Proposišuvnna duogáš

2.1 Regiovdnaođastus

Ođđajagimánu 1. b. 2020 rájes leat mis oktanuppelot fylkka Norggas; logi fylkkagieldda ja Oslo gielda mas leat fylkkagielddalaš bargamušat. Go dálá ovcci fylkkas dál leat vuollel 200 000 ássi, de lassána jagi 2020 rájes uhcimus fylkka ássiidlohku 76 000 rájes 240 000 rádjai.

Go fylkkagielddat dál sturrot, de dat galget maid oažžut eanet váikkuhangaskaomiid ovddidit fylkkaid regionála dárbbuid ja vejolašvuođaid vuođul. Bargamušat ja váikkuhangaskaoamit galget sirdojuvvot dakkár surggiin main fylkkagielddain lea jo ovddasvástádus ja gelbbolašvuohta.

Fylkkagielddat galget oažžut ođđa bargamušaid earret eará gelbbolašvuođas ja integreremis, álbmotdearvvašvuođas, dálkkádagas ja birrasis, ealáhusovddideamis ja eanadoalus, dutkamis, johtalusas, plánemis ja kultuvrras. Dát leat dehálaš suorggit fylkkaid servodatovddideapmái ja bargamušat maid fylkkagielddain leat buorit vejolašvuođat čoavdit.

2.2 Finnmárkkuláhka

Proposišuvnna ovddida Gielda- ja ođasmahttindepartemeanta finnmárkkulága mearrádusaid ovddasvástideaddjin Finnmárkkuopmodaga hárrái. Proposišuvdna ovddiduvvo ovttasráđiid Justiisa- ja gearggusvuođadepartemeanttain mas nammalassii lea ovddasvástádus finnmárkkulágas.

Lága ulbmil lea láhčit diliid nu, ahte Finnmárkku fylkka eatnamat ja luondduvalljodagat hálddašuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii, boazodollui, meahcásteapmái, ealáhusdoaimmaheapmái ja servodatellimii vuođusin.

2.3 Gulaskuddan

Gielda- ja ođasmahttindepartemeanta sáddii juovlamánu 4. b. 2018 gulaskuddanevttohusa rievdadusaid birra finnmárkkuláhkii. Ášši sáddejuvvui čuovvovaš gulaskuddanásahusaide gulaskuddanáigemeriin njukčamánu 4. b. 2019:

• Departemeanttat

• Sámediggi

• Finnmárkku fylkkagielda

• Romssa fylkkasuohkan

• Finnmárkku fylkkamánni

• Romssa fylkkamánni

• Álttá suohkan

• Báhccavuona suohkan

• Bearddu suohkan

• Birggi suohkan

• Bearalvági gielda

• Báhcavuona gielda

• Divrráid suohkan

• Gáŋgaviikka gielda

• Rivttága suohkan

• Hámmárfeastta suohkan

• Hársttága suohkan

• Ákŋoluovtta suohkan

• Ivvárstáđiid suohkan

• Kárášjoga gielda

• Gálssa suohkan

• Guovdageainnu suohkan

• Giehtavuona suohkan

• Návuona suohkan

• Gáivuona suohkan

• Loabága suohkan

• Davvesiidda gielda

• Leaŋgáviikka suohkan

• Láhpi suohkan

• Ivgu suohkan

• Málatvuomi suohkan

• Muosága gielda

• Unjárgga gielda

• Davvenjárgga gielda

• Ráissa suohkan

• Porsáŋggu gielda

• Siellaga suohkan

• Skiervvá suohkan

• Skániid suohkan

• Omasvuona suohkan

• Ráisavuona suohkan

• Mátta-Várjjaga gielda

• Deanu gielda

• Doaskku suohkan

• Ránáidsullo suohkan

• Romssa suohkan

• Čáhcesullo gielda

• Várggáid gielda

• Finnmark bonde- og småbrukarlag

• Finnmark bondelag

• Finnmárrkuopmodat

• Fiskarlaget nord

• Landsorganisasjonen i Norge/Norgga Riikaorganisašuvdna

• Norges jeger- og fiskerforbund Finnmark

• Norges jeger- og fiskerforbund Troms

• Norgga boazosápmelaččaid riikkasearvi

• Norgga sámiid riikkasearvi

• Næringslivets hovedorganisasjon/Ealáhusaid váldoorganusašuvdna

• Troms bonde- og småbrukarlag

• Troms bondelag

• UiT Norgga árktalaš universitehta

Dát ásahusat bukte mearkkašumiid gulaskuddannotáhtii:

• Sámediggi

• Finnmárkku fylkkagielda

• Romssa fylkkasuohkan

• Deanu gielda

• Kárášjoga gielda

• Guovdageainnu suohkan

• Porsáŋggu gielda

• Čáhcesullo gielda

• Etnisk og demokratisk likeverd (EDL)

• Finnmarkseiendommen/Finnmárkkuopmodat

• For Finnmark

• Norske Kveners Forbund - Ruijan Kveeniliitto

• Norgga Sámiid Riikkasearvi

• Steinar N. Christensen

• Stig Harby

• Nuorta-Finnmárkku regiovdnaráđđi

2.4 Konsultašuvnnat

Go departemeanta árvvoštallá rievdadit finnmárkkulága, de lea departemeanttas geatnegasvuohta konsulteret Sámedikkiin. Departemeantta árvvoštallama mielde leat čađahuvvon konsultašuvnnat dan šiehtadusa vuođul mii gusto stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnaprosedyraide. Departemeanta lea válljen siskkildahttit Finnmárkku fylkkagieldda áššái seamma láhkai go Sámedikki. Guokte konsultašudnačoahkkima dollojuvvojedje sihke Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkagielddain, main maŋimus čoahkkin lei oktasaščoahkkin. Konsultašuvdnabealit leat lonohallan dokumeanttaid gaskaneaset. Ovttamielalašvuohta láhkaevttohusa birra ii juksojuvvon.

Sámediggi lea konsultašuvnnain ovdandoallan iežas vuolggasadjin ahte Sámediggi ii háliit ahte Romssa ja Finnmárkku fylkkat galget ovttastahttojuvvot. Sámedikki oainnu mielde láivuda ovttastahttin Finnmárkkuopmodaga vejolašvuođa doaimmahit buori ja ollislaš resursa- ja areálahálddašeami, ja dagaha negatiiva váikkuhusaid Finnmárkku ássiide. Sámedikki árvvoštallama mielde sáhtášii geahpedit negatiiva váikkuhusaid go attášii Sámediggái ja ođđa fylkkagildii friijavuođa ieža válljet mo sii galget nammadit stivralahtuid, nappo ahte lága gáibádus gorreválgga birra ja válljen dievasčoahkkimis berre luohpahuvvot. Ággan čujuha Sámediggi prinsihppii sámiid vuoigatvuođa birra iešmearrideapmái siskkáldas áššiin, Sámedikki bealis, ja ođđa fylkkagieldda bealis prinsihppii gielddalaš ja fylkkagielddalaš iešstivrema birra.

Finnmárkku fylkkagielda ii dorjon Sámedikki evttohusa, fylkkadikki stivralahtuid nammadeami oktavuođas. Fylkkagielda doarjjui dattetge dan ahte Sámedikki stivralahtuid berrešii sáhttit nammadit Sámedikki evttohusa vuođul.

Finnmárkku fylkkagielda lea konsultašuvnnain vuosttaldan departemeantta evttohusa ahte ođđa fylkkadiggi galgá válljet stivralahtuid, várrelahtuid ja gozihanlávdegotti Finnmárkkuopmodahkii, ja oažžut sirdojuvvot alccesis eará bargamušaid mat dál gullet Finnmárkku fylkadiggái. Finnmárkku fylkkagieldda árvvoštallan lea ahte ođđa fylkkadiggi ii leat Finnmárkku ássiid ovddasteaddji, ja oaivvilda ahte dat rihkku Finnmárkkulága áigumuša bidjat bargamušaid Romssa ja Finnmárkku fylkkadiggái, nu mo departemeanta evttoha. Finnmárkku fylkkagielda čujuha dasa ahte ođđa fylkkadikki leat vuosttažettiin válljen Romssa fylkka ássit, geaidda eai guoskka Finnmárkkulága eanaeaiggátstáhtus ja vuoigatvuođat.

Fylkkagielda lea evttohan eará molssaeavttuid dasa mo galgá válljet olbmuid Finnmárkkuopmodaga luohttámušdoaimmaide, ja daidda eará bargamušaide mat dál gullet Finnmárkku fylkkagildii. Vuosttažettiin evttoha Finnmárkku fylkkagielda sierra válgaorgána dahje ovddastusgotti, maid Finnmárkku gielddat leat válljen lagat njuolggadusaid vuođul. Nuppádassii evttoha fylka ahte stivralahtuid galgá Romssa ja Finnmárkku ođđa fylkkadikki «Finnmárkkubeaŋka» válljet ja doaimmahit daid eará bargamušaid, nappo dan ođđa fylkkadikki áirasat geain lea ássančujuhus Finnmárkkus.

Sámediggi ii dorjon fylkkagieldda evttohusa ahte galgá leat sierra válgaorgána dahje ovddastusgoddi, muhto doarjjui ahte lagabut čielggaduvvo dat vejolašvuohta ahte «Finnmárkkubeaŋka» sáhttá leat orgána mii fuolaha daid bargamušaid maid Finmmárkku fylkkadiggi dál doaimmaha.

Sihke Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda oaivvildedje ahte departemeantta gulaskuddanvuođđu ii doarvái bures lean guorahallan váikkuhusaid ja guovdilis molssaeavttuid, ja ahte gulaskuddanvuođđu danne ii addán vejolašvuođa duohta konsultašuvnnaide gávdnan dihtii dakkár čovdosiid mat fuolahit eanet beroštusaid. Ii ge Sámedikki ii ge Finnmárkku fylkkagieldda mielas ovddidan departemeanta makkárge ákkaid manne evttohuvvon molssaektosaš stivranammadanvugiid ii sáhte árvvoštallat. Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda ovdandolle ahte go sii eai dovdan departemeantta árvvoštallamiid, de ii lean vejolaš čađahit duohta konsultašuvnna, ja ahte danne ii lean vejolaš juksat ovttamielalašvuođa áššis.

Sámediggi háliidii ahte proposišuvnnas galggai dieđihuvvot ahte galgá čađahuvvot vuđolaš árvvoštallan dainna áigumušain vai lea vejolaš rievdadit finnmárkkulága mearrádusaid Finnmárkkuopmodaga stivranammadeami jed. oktavuođas. Finnmárkku fylkkagielda oaivvildii ahte seamma láhkai berre vuđolaččat árvvoštallat daid evttohusaid maid fylkkgielda lei árvalan. Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda bivde dasa vástádusa departemeanttas. Departemeanta ii gávnnahan sáhttit gieđahallat evttohusaid, go dat fátmmastit eanet go dan mii lea dárbu fylkkaovttastahttima geažil. Departemeanta čujuhii muđui dasa ahte Sámedikkis lea alddis vejolašvuohta váldit ovdan iežas evttohusa dábálaš gulahallamis departemeanttain.

Vuolleleappos boahtá ovdan mo departemeanta árvvoštallá namuhuvvon evttohusaid, geahča čuoggá 3.3.2.