Historjjálaš juolludeapmi fástadoaktárortnegii

– Fástadoaktárortnegis lea dál roassu, maid váldit hui duođas, ja danne evttohat nannet fástadoaktárortnega 690 miljovnna ruvnnuin 2023:s, mii mielddisbuktá ahte ollislaš doarjja dahká lagabui miljárdda ruvnnu  jahkái. Seammás leat nammadan ekspeartalávdegotti man bargun lea evttohit konkrehta doaimmaid ovdal jagi 2024 stáhtabušeahta. Dat lea historjjálaš juolludeapmi, dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Ingvild Kjerkol. 

– Lean hui ilus go sáhttit ovddidit bušeahta mii vuoruha oadjebasvuođa min oktasaš čálgobálvalussii. Mii eat dohkket dakkár ovdáneami gos ovttaskas olbmot johtileappot ožžot dearvvašvuođaveahki ja vuoruhuvvojit jos sis lea buorre máksinnákca. Dat ráhkada sosiála erohusaid servodahkii. Guoddevaš fástadoaktárortnet lea dehálaš vuosttildit eanet priváhta dearvvašvuođabálvalusaid, dadjá Kjerkol.   

Buoret ja eanet deaivilis vuođđodoarjja

Dál lea dilli nu ahte ollugiin ii leat fástadoavttir. Guhkesáiggebuohccit ja muđui eará buohccit geain leat erenoamáš dávddat dárbbašit buoret čuovvoleami. Uhcán nuorra doaktárat háliidit bargat fástadoavttirin ja ollu hárjánan doaktárat heitet. Ráđđehus evttoha rievdadit ja nannet fástadoaktárortnega vuođđodoarjaga miessemánu 1.b.rájes dán jagi, vai pasieanttat ožžot buoret fálaldaga, ja fástadoaktárat buoret bargodili mas eanet áigi várrejuvvo juohke pasientii.    

Rievdadus mielddisbuktá ahte vuođđodoarjja lasihuvvo 480 miljovnna ruvnnuin jagi 2023, mii mearkkaša ahte jahkásaš doarjja šaddá 720 miljovnna ruvnnu. Dainna rievdadusain háliida ráđđehus ahte fástadoaktárat eai masse dietnasa vaikko  pasieantalistu oaniduvvo, ja ahte sii ožžot vejolašvuođa virgádit eanet bargiid dárbbu mielde. Eanet ruhtajuolludus galgá buoridit medisiinnalaš fálaldagaid,  erenoamáš sin ektui geain leat erenoamáš dárbbut. Ovdamearkka dihte besset boarrásat, guhkesáiggebuohccit ja buohccit geain leat erenoamáš dárbbut ee. gárrenvuođa- dahje psyhkalašváttut, vásihit ahte sii ožžot buoret áiggi doaktára luhtte ja eará dearvvašvuođaveahki jos dárbbašit.

– Mis galgá ain leat lagaš gulahallan KS:n ja Doavtterservviin vai sáhttit sihkkarastit nu buriid rievdadusaid ja fálaldagaid go vejolaš miessemánu 2023. Ekspeartalávdegoddi galgá maid árvvoštallat movt ruhtadanmodealla galggašii rievdadit. Almmatge oaivvildat mii ahte modealla sáhtašii dál juo rievdadit, dadjá Kjerkol. 

Buorebut heivehuvvon spesialiseren 

Heivehuvvon spesialiserenoahppu dábálašmedisiinnas (ALIS) lea okta dain deháleamos doaibmabijuin háhkat eanet doaktáriid. ALIS ulbmil lea addit oadjebas ja ekonomalaš vuorddehahttivuođa nuorra doaktáriidda geat háliidit váldit spesialiserenoahpu, mii dahká fástadoavttirbarggu eanet geasuheaddjin miellagiddevažžan.

Ráđđehus evttoha lasihit juolludusa 200 miljovnna ruvnnuin  nationála ALIS-ortnegii, vai buohkat geat váldet spesialiserenoahpu dábálašmedisiinnas ožžot ALIS-šiehtadusa. Dat lea oassi historjjálaš juolludeamis. Ruhtadoarjja ALIS-šiehtadusaide dáhká oktiibuot 425 miljovnna ruvnnu 2023:s.

– Evttohuvvon doaimmaiguin háliidivččiimet ahte eanet doaktárat geavahišgohtet ortnega ja ahte mii movttiidahttit ja bisuhat daid doaktáriid mat mis dál juo leat, dadjá Kjerkol.

Álkit dutkagoahtit dábálašdoavtterbálvalusas

Eanet máhtu dutkama bokte lea áibbas dehálaš boahtteáiggi dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusa ovdáneapmái, rivttes vuoruhemiide ja kvalitehtabuorideami ja pasieantasihkkarvuođa systemáhtalaš bargui.

Ráđđehus evttoha 10 miljovnna ruvnnu PraksisNett jođiheapmái 2023:s vai lea vejolaš čađahit dutkanbargguid. PraksisNett lea dutkanfierpmádat man ulbmil lea láhčit dili dutkiide vai nagodit čađahit buriid ja kvalitehtasihkkarastojuvvon klinihkalaš dutkamušaid Norgga dábálašdoavtterbálvalusas.