8.2 Luonddugáhttenlága...

8.2 Luonddugáhttenlága áššit – suodjalanplánat

Sámediggi váldá jahkedieđáhusastis ovdan barggu ásahit ja viiddidit sámi ássanguovlluid suodjemehciid ja eanansuodjaleami (kap:s 3.7.1.). Sámedikkis leat vuosteákkat sámi ovddasteami dáfus suodjalusplánaproseassain.

Luonddusuodjalanlága áššemeannudannjuolggadusat leat čilgejuvvon Birasgáhttendepartementta johtočállosis T –3/99. Sámi geavahan- ja ássanguovlluid suodjalusevttohusaid oktavuođas galget guoskevaš sámi ásahusat ja organisašuvnnat leat deaŧalaš oasseváldin ja gulaskuddanásahussan dan materiálii mii galgá leat vuođđun suodjalusmearrádusaide. Dákkár mearrádusaid dahká ráđđehus luonddusuodjalanlága mielde.

Plánaproseassa konkrehta organiseren galgá heivehuvvot ovttaskas suodjalanáššái johtočállosa T-3/99 rámma siskkobealde. Divttasvuona/Oarjevuona suodjalanplánabarggut bissehuvvojedje 2001:s moaitámušaid geažil maid ee. julevsápmelaččat ovdanbukte plánaproseassa oktavuođas. Stuoradiggi lea njukčamánu 1.b. 2003’ mearrádusas Sámepolitihka meannudettiin, vrd Evtt. S.nr. 110 (2002–2003), dáhtton ráđđehusa váikkuhit dasa ahte dát suodjalanplánabargu šaddá našunála proseassan mas lea njuolggo oktavuohta Birasgáhttendepartementta ja Sámedikki gaskka. Mearrádusas celko maiddái ahte bargu galgá organiserejuvvot ovttasráđiid Sámedikkiin ja galgá sihkkarastot ahte Divttasvuona/Oarjevuona guovllus eai dahkko mearrádusat almmá julevsápmelaččaid beroštumiid čielggadeami ja vuhtiiváldima haga. Birasgáhttendepartementa lea ovttasráđiid Sámedikkiin ođastan dán barggu organiserema. Plánabargu álggahuvvo ođđasis 2003’ čavčča.

Sámediggi oaivvilda ahte sámi ovddasteapmi luonddusuodjalanlága suodjalanplánaproseassain ii leat doarvái buorre. Sámediggi dáhttu stuorát válddi ja buoret váikkuhanvejolašvuođaid plánaproseassas ja dáhttu dán ovdanboahtit lágain. Ráđđehusas boahtá ain leat vuođđun ahte erenoamáš areálasuodjaleami bargu sihkkarastit Norgga mehciid, galgá čuovvut luonddusuodjalanlága. Luonddusuodjalanláhka suodjala maiddái guovlluid sisabahkkemiid vuostá mat vahágahttet dahje billistit luondduvuđđosa, vai sámi kultuvra, ássan ja ealáhuseallin sáhttá bisuhuvvot. Birasgáhttendepartementa boahtá váldit oktavuođa Sámedikkiin ja lagabui guorahallat movt sáhtášii buoridit gieđahallanvugiid luonddusuodjalanlága rámma siskkobealde vai sámi beroštumit vuhtiiváldojuvvojit buoremus lági mielde.

Sámediggi moaitá mearrádusa viiddidit Rávttošvuomi álbmotmeahci ja ođđa Rávttošvuomi suodjemeahci go mearrádusas eai váldo sámi beroštumit doarvái bures vuhtii. Birasgáhttendepartementa dáhttu čujuhit ahte dát suodjalusášši meannuduvvui dábálaš dárkilit gustojeaddji áššemeannudannjuolggadusaid mielde. Sámi beroštumiin lea iešguđet dásiin meannudanproseassas leamaš buorre liiba buktit mearkkašumiid ja evttohusaid iešguđet suodjalusplánaevttohusaide. Boađusin šattai ahte sámi beroštumit ja erenoamážit boazodoalu sávaldagat leat sihkkaraston hui buori vuogi mielde. Birasgáhttendepartementa lea čilgen dán sierra reivves Sámediggái guovvamánu 24.b. 2003.

Ráđđehus lea borgemánu 29.b. 2003 ásahan ođđa álbmotmeahci Møysalen-guovllus Lofuohtas ja viiddidan Børgefjell ja Bajit Báhčaveaji álbmotmehciid Davvi-Trøndelágas /Nordlánddas ja Finnmárkkus. Dáid álbmotmehciid njuolggadusat leat heivehuvvon guovlluid sámi ealáhusaide, ee. boazodollui. Dát lea ee. čalmmustahttojuvvon álbmot- mehciid ulbmilnjuolggadusain.