2 Utvikling i søking og opptak til høgre utdanning

2.1 Søking til høgre utdanning

Søkinga til høgre utdanning auka i første halvdelen av 90-talet. Etter ein nedgang i 1995 stabiliserte søkjarmassen seg i 1996. Førebels behandling av søknadsskjema gjev eit estimat på omlag 90 500 søkjarar til høgre utdanning i 1997. Estimatet i fjor til same tid var på 98 000 søkjarar. Til trass for nedgangen i talet på søkjarar, er den totale søkjarmassen framleis høg i forhold til opptakskapasiteten. Dei 2 372 nye studieplassane som blei oppretta i 1996, er i hovudsak nytta til å vidareføre opptaket på førskole- og allmennlærarutdanning og helsefagutdanningar i høgskolesektoren, auka opptak på helseprofesjonsstudium og hovudfag ved universiteta, og til å auke opptaket på førskolelærarutdanninga.

Av søkjarmassen søker om lag 1/3 primært til universiteta og 2/3 primært til høgskolane. Tabell 2.1.

1

2

Tabell 2.2 viser talet på søkjarar frå dei ulike landsdelane som søkjer til universitet og vitskaplege høgskolar, med unnatak av Noregs musikkhøgskole som ikkje er med i Samordna opptak. Tala er basert på ca 95 pst av søkjarmassen.

3

Tabellen viser at svært mange søker seg til lærestad i Oslo også frå andre delar av landet enn Austlandet. Til dømes er det nesten like mange frå Nord-Noreg som søker til universitet/vitskapleg høgskole i Oslo som til Universitetet i Tromsø.

2.2 Behov og etterspurnad på lengre sikt

Årskullet av 19-åringar vil halde seg på eit nivå på mellom 50 000 og 55 000 fram mot 2006 for deretter å stige til om lag 60 000 i 2009, jf tabellen nedanfor.

4

Søkjartendensen for 19-åringar har auka frå ca 27 pst i 1992 til ca 35 pst i 1996. Førebels behandling av søknadene for 1997 tyder på ein nedgang til 1992-nivået. Det er for tidleg å seie noko sikkert om årsaka til nedgangen. Moment som kan ha verka inn er betra yrkesopplæring i vidaregåande opplæring som følgje av Reform 94, betra arbeidsmarknad for ungdom, og auka interesse for folkehøgskolar.

Som følgje av at fleire ventar eitt eller fleire år med å søkje, kan ein rekne med at minst 40 pst av eit årskull før eller sidan tek fatt på høgre utdanning.

56

Det er ulike mekanismar som ligg til grunn for dimensjonering av studiekapasitet. Enkelte utdanningar blir dimensjonert hovudsakleg på grunnlag av situasjonen i arbeidsmarknaden. Dette gjeld særleg profesjonsstudia innan helse- og sosialfag, samt enkelte lærarutdanningar. Ein har sidan 1990 auka kapasiteten innan desse fagområda for å dekke behovet for personell med høgre helse- og sosialfagleg utdanning samt lærarutdanning.

I ein del andre studium ved universiteta og høgskolane er kapasiteten endra i takt med etterspurnaden frå dei utdanningssøkjande. Desse studietilboda har dermed teke imot ein monaleg del av dei store ungdomskulla som har søkt høgre utdanning dei seinare åra. Det blir ei utfordring framover å balansere ønska til studentane opp mot omsynet til samfunnet sitt behov for arbeidskraft og undervisingstenester.

Det har vore ein aukande tendens til å ta studium av høgre grad blant dei som blir tekne opp til studium av lågare grad. Det vil seie at studieplassar ved universiteta etter kvart vil måtte flyttast til studium av høgre grad.

Innanfor naturvitskaplege og teknologiske studium har det vore tildels låg søking. Arbeidsmarknaden har nå stort behov for kandidatar innanfor it-sektoren. Ein vil derfor auke studiekapasiteten med 50 plassar på desse studia ved universiteta i Oslo og Bergen og ved Noregs teknisk-naturvitskaplege universitet, jf omtale under dei enkelte universiteta.