7 Statens petroleumsfond

I Salderingsproposisjonen 1997 (St prp nr 1 Tillegg nr 7 1996-97 side 21) var det ein omtale av styringa av Statens petroleumsfond. Der vart det lagt opp til at ein skulle informere Stortinget om resultatrekneskapen for petroleumsfondet i meldinga om statsrekneskapen.

I lov av 22. juni 1990 nr. 36 om Statens petroleumsfond er fondet sine inntekter og utgifter definerte. Inntektene er netto kontantstraum frå petroleumsverksemda, som blir overført frå statsbudsjettet, og avkastninga på formuen i fondet. Utgiftene er definerte slik at fondet berre kan nyttast til ei overføring til statsbudsjettet etter vedtak i Stortinget. Tabellane 7.1 og 7.2 viser balansen og resultatrekneskapen for Statens petroleumsfond.

Inntektene til fondet i 1997 utgjorde vel 90 150 mill kroner. Bokførde renteinntekter utgjorde 3 342 mill kroner av desse inntektene. Ikkje realiserte vinstar på 1 532 mill kroner er da ikkje medrekna. På grunnlag av stortingsvedtak i nysaldert budsjett 1997 vart det overført 22 789 mill kroner frå petroleumsfondet til statsbudsjettet. Overskottet på fondet medrekna omvurderingar i 1997 vart dermed 68 893 mill kroner.

Netto avsetjing i fondet, definert som netto overføringar frå statsbudsjettet, var i 1997 på til saman 64 019 mill kroner. Inneståande i petroleumsfondet ved utgangen av 1997 var 115 150 mill kroner.

Endringar i dei faktiske petroleumsinntektene etter nysalderinga skal overførast til eller frå fondet saman med første overføring i neste budsjettermin. I 1998 blir dette ved utgangen av juni. Statsrekneskapen syner at nettoinntektene frå petroleumsverksemda i 1997 vart om lag 1 837 mill kroner høgare enn budsjettert. I balansen for Statens petroleumsfond pr. 31. desember 1997 er dette ført som fordring på statskassa.

Rekneskapen for fondet er ikkje ein del av statsrekneskapen, men tala blir presenterte til orientering. Som varsla i Nasjonalbudsjettet 1998 vil ein leggje fram oversikter over fondet sine eigarandelar m.v. med den årlege statsrekneskapen frå 1998 når fondet også skal plasserast i aksjar.

Ei viktig oppgåve for departementet er å evaluere korleis Noregs Bank forvaltar midlane i fondet. Departementet nyttar ekstern ekspertise, og ein har i denne samanhengen inngått eit samarbeid med det britiske selskapet Bacon & Woodrow om å utarbeide kvartalsvise rapportar. Desse rapportane er offentlege. I den siste statsrekneskapen heitte det at ein for ettertida tok sikte på å leggje ved rapporten ved utgangen av året som eit særskilt vedlegg. Etter ny vurdering har ein kome til at dette m.a. på grunn av tidsfristane ikkje er hensiktsmessig. Ein vil heller gje ein kort omtale av resultata i statsrekneskapen samtidig som ein gjer rapportane offentleg tilgjengelege, m.a. på internett.

Evalueringa blir utført ved at det på bakgrunn av retningslinjene for investeringane i petroleumsfondet er etablert ein såkalla referanseportefølje, som kan seiast å representere ein nøytral investeringsstrategi ut frå retningslinjene. Skilnaden i avkasting mellom den faktiske porteføljen og referanseporteføljen blir så splitta opp i ulike element og analysert. Referanseindeksen, som byggjer på Salomon Brothers World Government Bond-indeksen, vart ikkje etablert før andre halvår 1997. Det gjev difor ikkje meining å samanlikne årsresultatet direkte med referanseindeksen i 1997.

Noregs Bank har rekna ut avkastinga til 10,83 pst. i 1997. Av dette kjem 3,56 pst av at krona svekka seg gjennom året. I ein kort periode i tredje kvartal var Noregs Bank si valutafordeling marginalt utanfor retningslinjene i gjeldande forskrift for forvaltning av Statens petroleumsfond. Små endringar i valutakursen kan ha slike konsekvensar når ein ligg i ytterkant av valutafordelinga. Avviket frå forskriften har neppe hatt særleg verknad på årsresultatet.

I følgje årsrapporten frå Bacon & Woodrow hadde fondet ei årsavkasting på 11,3 pst. Avviket mellom denne berekninga og Noregs Bank si utrekning skriv seg frå bruk av ulike valuta- og verdipapirkursar. Finansdepartementet vil arbeide med å samordne datagrunnlaget til Noregs Bank og Bacon & Woodrow. Referanseporteføljen, slik den var definert frå andre halvår, hadde ei årsavkasting på 11,21 pst.

I andre halvår var Noregs Bank si avkasting 0,21 prosenteiningar høgare enn avkastinga Bacon & Woodrow hadde rekna ut for referanseporteføljen. Medan valutasamansettinga gav eit negativt bidrag til resultatet på 0,1 prosenteiningar ga valet av verdipapir innanfor den einskilde marknaden ein gevinst på 0,3 prosenteiningar i høve til referanseporteføljen. Med verknad fra årsskiftet 1997/1998 er forskrifta for forvaltninga av fondet betydeleg endra, m.a. med omsyn til valutafordelinga. Mot slutten av året starta Noregs Bank tilpassinga til den nye referanseporteføljen. Sjølv om valutaposisjonen har gitt eit tap målt i høve til referanseindeksen, kan denne tilpassinga ha gitt ein vinst i høve til alternativet å veksle om heile porteføljen til den nye samansetjinga ved årsskiftet.

Noregs Bank kan investere i papir som ikkje er med i referanseindeksen. Dette gjeld mellom anna obligasjonar som er lagt ut av statar som såkalla “eurolån”, medan indeksen berre inneheld vanlege statspapir. Vidare har Noregs Bank inntekter frå utlån av verdipapir som referanseporteføljen ikkje tek omsyn til. Dette kan vere med på å forklare noko av vinsten Noregs Bank har på valet av verdipapir i høve til referanseporteføljen.

For 31. desember fastsette ein ei særskild forskrift der valutafordelinga vart sett lik fordelinga i forskrifta som skulle ta til å gjelde frå årsskiftet. Dette vart gjort for å redusere vekslingsbehovet ved overgangen til ny forskrift.

Noregs Bank si forvaltning av petroleumsfondet blir revidert av Noregs Banks revisjon. Den er underlagt representantskapen, som er oppnemnt av Stortinget. Alle viktige rapportar som Noregs Bank sender om petroleumsfondet, er stadfesta av Noregs Banks revisjon. Den overordna revisjonen av petroleumsfondet er lagt til Riksrevisjonen, og Riksrevisjonen byggjer sin revisjon på det arbeidet som blir utført av revisjonen til Noregs Bank.

Renterisikoen for fondet sine plasseringar, målt ved modifisert durasjon, var 3,44 pr. 31.12.97. Plasseringane hadde på same tid følgjande valutafordeling (i prosent):