Norsk innsats for europeisk kulturarv

Med stønad frå EØS-midlane skal det opprettast eit nytt transportmuseum det gamle togdepotet i Szczecin, Polen. Foto: Ministry of culture and national heritage, Polen

Kultursektoren yter viktige tilskot til sosial og økonomisk vekst i Europa. I 2004 arbeidde heile fem millionar EU-borgarar i kultursektoren, eller 3,1 prosent av EU sine aktive arbeidstakarar. Samstundes stod denne sektoren for 2,6 prosent av EU sin BNP i 2003*. Ved å støtte opp om kultursektoren er Noreg slik med på å nå EØS-midlane si målsetjing om å redusere sosiale og økonomiske ulikskapar i Europa.

Med mangel på statlege finansieringskjelder, lite interesse frå private investorar samt avgrensa EU-stønad til denne sektoren, spelar EØS-midlane ei svært viktig rolle i ivaretakinga av europeisk kulturarv. Med eit bidrag på meir enn €170 millionar er kulturarv det største innsatsområdet under EØS-midlane. Om lag 20 prosent av midlane skal nyttast til ulike prosjekt for å ivareta kulturarv i 12 europeiske land.

150 har motteke stønad
Mottakarlanda har synt stor interesse for å søkje om prosjektstønad innan kulturarvsektoren, og så langt har nærare 150 prosjekt motteke stønad frå EØS-midlane. Storparten av dei vedtekne prosjekta er restaureringsprosjekt av faste kulturminne. Desse prosjekta medverkar til å verne ulike historiske bygningar, frå slott og festningar til kyrkjer og herregardar. Samstundes går vesentlege kulturarvmidlar også til vern av lause kulturminne, som til dømes digitalisering av historiske publikasjonar og dokument.

I dei ulike kulturarvprosjekta er bilateralt samarbeid eit viktig element, og EØS-midlane har medverka til ein auke i kontakten mellom kulturinstitusjonar i Noreg og mottakarlanda. Nærare 18 prosent av kulturarvprosjekta har ein eller fleire partnarar i Noreg. Ei rekkje norske institusjonar er involverte, frå kommunar og fylkeskommunar, til forskningsinstitusjonar og universitet.

Den norske Riksantikvaren spelar ei viktig rolle som koordinator og partner, og for å stimulere til europeisk nettverksbyggjing under EØS-midlane. Riksantikvaren støttar norske aktørar som inngår samarbeid med kulturinstitusjonar i mottakarlanda under EØS-midlane. To departement (MD og KKD) tek aktivt del i dette arbeidet, som også inkluderer musea under ABM-utvikling og utøvande kunst under Norsk kulturråd.

Kulturutvekslingsfondet
Gjennom kulturutvekslingsfondet som vert støtta av Noreg gjennom EØS-midlene, etablerast også samarbeidsprosjekt mellom kulturaktørar i Noreg og Polen. Fondet støttar ei rekkje kulturaktivitetar, som musikk, scenekunst, biletkunst og litteratur. Eit av prosjekta som mottek stønad frå fondet er ”Re-creations: Ibsen”, eit samarbeidsprosjekt mellom Nowy Teater i Krakow og Visjoner Teater i Oslo. Prosjektet er no i startfasen, og 18. januar, nesten 100 år etter at det sist vart vist i Polen, skal skodespelet “Lille Eyolf” framførast på Nowy Teater, i samband med lanseringa av samarbeidsprosjektet.

Kulturutvekslingsfondet lyste nyleg ut prosjektmidlar for andre gong, med søknadsfrist 6. mars.

Les meir om kulturutvekslingsfondet her.

Prosjektfokus: Polsk transportmuseum
I Szczecin i Polen skal det opprettast eit teknisk museum i byen sitt gamle togdepot. I samarbeid med Norsk teknisk museum skal depotet fullstendig oppussast og ombyggjast for å huse utstillingar av ei rekkje veterankøyretøy. Samstundes skal det nye museet tilkoplast bybana i Szczecin, for å gjere det mogeleg for publikum å utforske byen med ein veterantrikk.

Dette er artikkel nr. 7 i ein serie om EØS-midlane. Les meir om EØS-midlane på www.eeagrants.org

* Tala er henta frå Communication on a European agenda for culture in a globalizing world (2007), Commission of the European Communities.