Deres ref	Vår ref		Dato
	2002/1317

Fiskeridepartementet har i samarbeid med Landbruksdepartementet utarbeidet et utkast til forskrift om havbeitevirksomhet. På vegne av de to departementer sender Fiskeridepartement forskriftsutkastet på høring. Vedlagt følger også merknader til bestemmelsene, samt utkast til søknadsskjema.

Av forskriftsutkastets § 37 fremgår det hvilke regler som vil håndheves av de respektive departement. Fiskeridepartementet har således utarbeidet og vil håndheve bestemmelsene i §§ 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 38 første ledd. Tilsvarende har Landbruksdepartementet ansvaret for bestemmelsene i §§ 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 35, 38 andre ledd.

Eventuelle merknader må være gitt til Fiskeridepartementet innen

1. mars 2003

Vi anmoder om at eventuelle høringskommentarer fra underliggende etater blir sendt via overordnet forvaltningsorgan.

Om høringsutkastet

Forskriften gjelder for havbeitevirksomhet. Havbeitevirksomhet er utsetting og gjenfangst av krepsdyr, bløtdyr og pigghuder til næringsformål. Forskriften omfatter således ikke utsett av fisk eller andre marine organismer enn de ovennevnte, men er en alternativ produksjonsform for et begrenset utvalg av stasjonære organismer som lever på havbunnen. I første omgang er havbeite mest aktuelt for hummer og kamskjell.

Havbeite kan drives intensivt med bruk av fôr eller andre tiltak, eller ekstensivt hvor organismene ikke behandles. Produksjonsformer for havbeitevirksomhet vil kunne variere fra direkte utsett av organismer (fritt utsett) til bruk av ulike anlegg og innretninger for å beskytte mot predatorer (beskyttet utsett). Man ser for seg at havbeitevirksomhet med hummer og kamskjell vil utøves fra strandsonen og i kystnære områder. Virksomheten er begrenset i dyp til 30 meter for kamskjell og 50 meter for hummer. Virksomheten vil bli drevet i et avgrenset geografisk område (lokalitet) hvor konsesjonæren får enerett til gjenfangst etter den utsatte art. Dette innebærer at konsesjonæren får enerett til fangst av den konkrete arten i lokaliteten uansett om organismene opprinnelig er satt ut eller ikke. Årsaken til dette er at man vurderer det som lite praktisk i forhold til driften av en havbeitevirksomhet å måtte skille mellom de ville og de utsatte organismene. Det er imidlertid en absolutt betingelse for konsesjonærens gjenfangstrett at det settes ut organismer. Dette foreslås for å hindre at det gis en enerett på fangst av ville organismer.

Forskriften hjemles i lov av 21. desember 2000 nr 118 om havbeite (havbeiteloven), lov av 13. juni 1997 nr 54 om tiltak mot sykdom hos fisk og andre akvatiske dyr (fiskesykdomsloven) og lov av 20. desember 1974 nr 73 om dyrevern (dyrevernloven). Som det fremgår av tittelen regulerer forskriften tildeling, etablering, drift og sykdomsforebyggende tiltak.

Man tar i første rekke sikte på å utarbeide en midlertidig forskrift. Havbeitevirksomhet er en næring i startfasen og forvaltningen trenger å skaffe seg nødvendig kunnskap og erfaring i forhold til den videre utviklingen av næringen. Regelverket på området må derfor utvikles og korrigeres i takt med at kunnskapen om havbeitevirksomhet øker.

I Ot.prp. nr. 63 (1999-2000) om lov om havbeite fastsettes det at havbeitenæringen skal ha en forsiktig utvikling. Kunnskap om miljømessige og dyrehelsemessige konsekvenser, samt konsekvenser for utøvelse av allemannsretten må bygges opp. Det må sørges for at utviklingen ikke går raskere enn at man i prosessen har den nødvendige oversikten over disse forholdene. På denne bakgrunn foreslås det at næringen i begynnelsen utvikler seg med utgangspunkt i et begrenset antall tillatelser. Høringsforslaget § 5 inneholder således en bestemmelse om at fiskerimyndighetene kan begrense antall tillatelser i næringens startfase for å sikre en forsiktig utvikling mht konsekvenser for miljø, utøving av allemannsrett og andre næringsinteresser. Det stilles videre krav om at tillatelsene som gis må sikre en geografisk lokalisering som vil gi økt kunnskap om havbeitevirksomhet fra ulike deler av kysten. Det foreslås at tildeling av havbeitetillatelser skal skje etter koordinerte saksbehandlingsrunder. I dette ligger det at fiskeriforvaltningen vil motta søknader om havbeitetillatelser fortløpende, men at søknadene samles opp og behandles gjennom jevnlige behandlingsrunder. En slik ordning antas å skape en mer helhetlig forvaltning av næringen i begynnelsen. Antallet tillatelser og nærmere lokalisering av disse blir avgjort i den enkelte saksbehandlingsrunde. Dette vil være avhengig av den interesse næringen har for havbeite samt hva som vil være en forsvarlig utvikling.

Ovennevnte ordning er ment å gjelde i næringens startfase. Stortinget har lagt føringer på at en evaluering av havbeitevirksomhet bør foretas når man har fått økt erfaring med slik virksomhet. Det vil være naturlig at en slik evaluering foretas før man opphever reglene om at fiskeriforvaltningen kan begrense antallet havbeitetillatelser. Det legges opp til at bestemmelsene oppheves når man har den nødvendige kunnskap om konsekvenser av slik virksomhet til å kunne forvalte et større antall tillatelser forsvarlig. En oppskalering av næringen vil således kunne skje med økende kunnskap om miljø- og helseforhold og øvrige produksjonsbetingelser.

Høringsutkastet inkluderer bestemmelser som skal beskytte miljøet og sikre god dyrehelse, samt regulering av forholdet til utøvere av allemannsretten.

De foreslåtte bestemmelser som vedrører miljø og allemannsrett er blant annet basert på utredningsarbeid forestått av Havforskningsinstituttet i 2002 (Mulige begrensinger i allemannsretten ved havbeite – kamskjell og hummer og Potensielle miljøkonsekvenser ved havbeite – kamskjell og hummer). Disse rapportene finnes på Fiskeridepartementets hjemmeside.

Miljøreguleringene følger virksomheten fra dokumentasjonskrav i søknads- og etableringsfasen av virksomheten til generelle krav til driften og krav om opprydding og eventuell gjenoppretting av miljøforhold ved avvikling. Forskriften inneholder bl.a. ufravikelige miljøkrav for tildeling av tillatelse til havbeitevirksomhet. Tillatelse til havbeite kan ikke gis om det er fare for at slik virksomhet kan ha skadelige konsekvenser for miljø og dyrehelse. Det er videre satt et krav til at produksjonen skal baseres på bruk av stedegne organismer.

I forhold til allemannsretten skal det ved avgjørelse om tillatelse skal tildeles tas vesentlig hensyn til eventuelle begrensinger i utøvelsen av allemannsretten som en konsekvens av virksomheten. Det må imidlertid fremheves at det antas at havbeite bare i liten grad vil ha betydning for utøvelse av allemannsretten. Tradisjonelt fiske vil i stor grad kunne fortsette som før, men med visse begrensinger i redskapsbruk i lokalitet og buffersone til et havbeiteområde. Dette er det nærmere redegjort for i merknadene til § 32.

Ferdsel og friluftsliv vil i liten grad bli berørt. Det er ingen biologiske grunner til å redusere eller nekte ferdsel og friluftsliv på overflaten eller i vannsøylen over havbeiteområdet. Visse restriksjoner vil det imidlertid være for oppankring over en lokalitet ettersom ankeret lett vil kunne skade eventuelle anlegg på bunnen.

I følge Havforskningsinstituttets utredning er det sannsynligvis liten eller ingen interessekonflikt med dykkere. Dette skyldes at havbeiteområder sjelden vil være særlig attraktive dykkemål. Dykking i havbeiteområdet vil imidlertid være forbudt med mindre det skjer som en del av havbeitevirksomheten av hensyn til at konsesjonæren må kunne ha kontroll over organismene i lokaliteten. Evt. dykking må derfor skje i samråd med konsesjonæren.

Havforskningsinstituttet antar at et havbeiteområde med kamskjell vil være på mellom 100 - 500 mål. Hva som er et passende areal for havbeite med hummer vil variere. Størrelsen på produksjonsareal vil bli bestemt i den enkelte tillatelse og etter en restriktiv praksis. Det vil bare bli tildelt tillatelser tilpasset et realistisk driftsopplegg . En behovsvurdering vil ligge til grunn for omfanget av areal som tilstås, herunder konsesjonærens tilgang på organismer for utsett. Departementet vil videre bemerke at det ved en fremtidig arealknapphet som følge av havbruksvirksomhet som f. eks havbeite, kan være aktuelt å vurdere økonomisk kompensasjon til samfunnet for arealbruk til havbeitevirksomhet.

Det gjøres oppmerksom på at i tillegg til bestemmelsene i det foreliggende forskriftsutkast, vil regler om omsetting, utsetting og overføring av havbeitedyr i forhold til sykdomsmessige hensyn bli fastsatt i eget regelverk. Regelverket på dette området er under endring som følge av at Norges overgangsordning for harmonisering med EUs regelverk for krav til dyrehelse ved omsetning av akvakulturdyr, går ut 31. desember 2002.

Økonomiske og administrative konsekvenser

Forskriften åpner for etablering av en ny næring og for nye driftsformer i dagens havbruksnæring. Prosedyren ved søknad og drift er den samme som for søknader etter dagens oppdrettsloven. Idet man som nevnt har liten erfaring med havbeitevirksomhet antas det imidlertid å være et større dokumentasjonsbehov ovenfor næringsaktørene sammenliknet med søknader om tillatelse etter oppdrettsloven.

Forvaltningen vil få merarbeid med behandlingen av søknadene og oppfølging av drift. Disse kostnadene dekkes innenfor eksisterende budsjettrammer.

Med hilsen

Magnor Nerheim ekspedisjonssjef

Kari Bjørbæk avdelingsdirektør

Kopi: Landbruksdepartementet

Arbeids- og administrasjonsdepartementet

Finans- og tolldepartementet

Justisdepartementet

Utdannings- og forskningsdepartementet

Kommunal- og regionaldepartementet

Miljøverndepartementet

Nærings- og handelsdepartementet

Olje- og energidepartementet

Utenriksdepartementet

Akvaforsk

Direktoratet for Naturforvaltning

Eksportutvalget for fisk

Fiskeridirektoratet

Fiskeriforskning

Fiskerihøgskolen

Fylkeskommunene

Havforskningsinstituttet

Kystdirektoratet

Norges Forskningsråd

Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet, NTNU

Norsk institutt for naturforskning, NINA

Sametinget

SINTEF; Fiskeri og havbruk

Statens dyrehelsetilsyn

Statens Forurensningstilsyn

Statens Landbrukstilsyn

Statens Nærings- og Distriktsutviklingsfond (SND)

NUMARIO

Bellona

Den Norske Veterinærforening

Fiskeri- og havbruksnæringens Landsforening, FHL

Fiskehelseforeningen

FHL Havbruk

Kommunenes Sentralforbund, KS

LO

Norges Bondelag

Norges Bonde- og Småbrukarlag

Norges Dykkeforbund

Norges Fiskarlag

Norges Jeger og Fiskerforbund

Norges Naturvernforbund

Norske Lakseelver

Norsk Hummeroppdretteres Interesseorganisasjon

Norske Sjømatbedrifters Landsforening, NSL

Norsk Skjellforum

SABIMA

Verdens Naturfond, WWF

Fastsett av Fiskeridepartementet og Landbruksdepartementet den XX.XX.2003 i medhald av §§ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 18 i lov av 21. desember 2000 nr 118 om havbeite, §§ 30 jf. 2 og 4, 31 i lov om dyrevern av 20.desember 1974 nr. 73 og §§ 3, 16, 17, 23 i lov av 13.juni 1997 nr. 54 om tiltak mot sykdom hos fisk og andre akvatiske dyr (fiskesykdomsloven).

Kapittel I Innleiande reglar

§ 1 Føremål.

Føremålet med denne føresegna er å medverke til at havbeite kan få ei balansert og bærekraftig utvikling og bli ei lønsam kystnæring.

§ 2 Verkeområde.

Føresegna gjeld utsetting og gjenfangst av krepsdyr, blautdyr og pigghuder i næringsføremål (havbeite).

§ 3 Definisjonar

I denne forskrifta meiner ein med:

a) akvakulturverksemd: verksemd der ein driv med oppdrett eller havbeite eller på

annan måte held akvatiske dyr i fangenskap.

b) buffersone: eit område utanfor lokaliteten der det gjeld særlege restriksjonar for bruk og utnytting. Området er fastsett i det enkelte løyve. Løyveinnehavar har ingen einerett rett til gjenfangst i buffersonen.

c) hausting: systematisk gjenfangst av eit utsett av havbeitedyr. Fjerning av dyr i samband med prøveuttak, kontroll m.v. er ikkje å sjå på som hausting.

d) lokalitet: eit geografisk avgrensa område nærare fastsett i løyve, der løyveinnehavar har eksklusiv rett til utsett og gjenfangst til den utsette art.

e) tilverking: Sløying, reinsking, filetering, frysing, tining, koking,, emballering og anna bearbeiding av akvatiske dyr;

Kapittel II Tildeling og retildeling

§ 4 Tildelingsmynde

Tildeling av havbeiteløyve og særskilt løyve til fôring og andre tiltak gjerast av regionkontora til Fiskeridirektoratet. Fiskeridirektoratet er klageinstans.

§ 5 Særlege avgrensingar ved tildeling

Fiskeridirektoratet kan avgrense tildeling av antalet løyver nasjonalt, regional og lokalt, for å sikre at havbeitenæringa får ei forsiktig utvikling med omsyn til konsekvensar for miljø, utøving av allemannsrett og andre næringsinteresser.

Tildeling av eit avgrensa antal løyver må ivareta omsyn til geografisk spreiing av havbeiteverksemd, samt fordeling av løyve på ulike aktørar.

Løyve til havbeite skal tildelast etter koordinerte sakshandsamingsrundar. Fiskeridirektoratet fastsett kor mange slike rundar som er naudsynt pr. år.

§ 6 Søknad om løyve

Fiskeristyresmaktene kan kreve dei opplysningar frå søkjaren som dei finn naudsynt for å handsame søknaden.

Søknad skal fyllast ut på skjema fastsett av Fiskeridirektoratet. Søknad etter denne føresegn skal fyllast ut i fire eksemplar der tre av dei skal sendast til regionkontoret til Fiskeridirektoratet i vedkomande distrikt, og eit til kommunen der ein ynskjer verksemda lokalisert.

Søkjaren skal etter tilvising frå kommunen syte for at søknaden vert utlagt for offentleg innsyn og at dette vert kunngjort i Norsk Lysingsblad og i to aviser som er fast lesne i området.

Søknaden skal mellom anna innehalde:

investerings- og finansieringsplan.

akvakulturfaglege kvalifikasjonar til driftsansvarlege.

eigarstruktur hos søkjar.

plan for oppryddig ved avslutning av verksemda.

opplysningar om den planlagde drift, her medrekna driftsplan, tilgang på havbeitedyr for utsett m.v.

miljøtilhøve, her medrekna dokumentasjon av opphavet till havbeitedyra og dokumentasjon av miljøtilstanden på omsøkte lokalitetar, jf § 7, andre og tredje ledd.

opplysningar om havbeiteområdet, her medrekna nærare fastlegging av omsøkte lokalitetar og eventuell buffersone, avstanden til andre lokalitetar og annan akvakulturverksemd, planstatus for lokaliseringsområdet, avstand til vassdrag og tilhøvet til allemannsretten m.v.

kvittering for betalt gebyr jf. § 36.

§ 7 Ufråvikelege vilkår

Løyve kan ikkje bli gjeve dersom det er fare for skadelege verknader på miljø, medrekna fare for skade på det biologiske mangfald, økologisk ubalanse eller spreiing av sjukdomar.

Løyve kan berre gjevast til utsett av havbeitedyr som er stadeigne.

Søkjar skal kunne dokumentere miljøtilstanden på lokaliteten.

§ 8 Andre vilkår for tildeling

Ved tildeling skal ein leggje stor vekt på samfunnsmessige nytte- og skadeverknader av

tiltaket, her medrekna:

I kva grad den omsøkte verksemda vil vere med å realisere det potensial som ligg i havbeitenæringa.

Eksisterande eller planlagd økonomisk verksemd søkjaren har i regionen, medrekna integrasjon med anna næringsverksemd til dømes ved samarbeid med andre næringsdrivande.

I kva grad den omsøkte verksemda vil avgrense utøving av allemannsretten i området, særleg med omsyn til andre næringsinteresser som tradisjonelt fiske m.v.

§ 9 Økonomisk garanti

Regionkontora til Fiskeridirektoratet kan kreve at søkjar stiller fullgod økonomisk tryggleik for at gjenoppretting som nemnt i § 33 vert gjennomført.

§ 10 Særskild løyve til fôring og andre tiltak

Fôring av havbeitedyr samt andre tiltak i forbindelse med verksemda kan bare skje etter løyve frå regionkontora til Fiskeridirektoratet. Det må søkjast særskilt om slik løyve. Ved tildeling av særskild løyve til fôring og andre tiltak skal sjukdomsfaglege forhold tilleggast vesentlig vekt.

§ 11 Tidsavgrensing av løyvet

Løyve til havbeite skal gjevast for ein nærare fastsett periode. Søknad om forlenging av løyve må sendast seinast 6 månader før løyvet går ut.

§ 12 Storleik på lokalitet og buffersone

Havbeitelokaliteten skal vere eit nærare avgrensa geografisk område definert via kartkoordinatar. Det kan i det enkelte løyve bli oppretta ein buffersone i eit område utanfor sjølve lokaliteten Storleik på lokalitetar og buffersone vert fastsett i det enkelte løyve.

§ 13 Overføring og retildeling

Løyve til havbeite kan ikkje overførast. Løyve kan likevel pantsettast. Pantsettinga får rettsvern ved tinglysing i lausøreregisteret.

Ved opning av konkurs hos innehavar av eit havbeiteløyve skal regionkontora trekke tilbake løyve, jf havbeitelova § 9, fyrste ledd.

Regionkontora til Fiskeridirektoraet kan gje konkursboet løyve for mellombels drift av debitor si havbeiteverksemd for inntil eit år. Regionkontora pliktar å handsame søknad om mellombels drift innen to virkedagar rekna frå mottak av søknaden.

Regionkontora til Fiskeridirektoratet skal etter søknad retildele løyve til den konkursboet innstiller på såframt denne oppfyller vilkåra gitt i eller i medhald av havbeitelova.

Kapittel III Etablering og drift.

§ 14 Ålmenne krav til etablering og drift

Havbeiteverksemda skal etablerast og drivast i medhald av dei krav som går fram av løyvet, gjeldande regelverk og elles på ein slik måte at verksemda er teknisk, helsemessig, dyrevernmessig og miljømessig forsvarleg.

§ 15 Kompetanse

Den som er ansvarleg for dagleg drift ved havbeiteverksemd skal ha naudsynte faglege kvalifikasjonar.

§ 16 Driftsplan

Innehavar av løyve skal syte for at det vert utarbeidd driftsplan for havbeiteverksemda.

Det skal kvart år innan 1. oktober, leverast inn driftsplan til vedkomande regionkontor til Fiskeridirektoratet. Planen skal gjere greie for drifta dei to neste kalenderåra.

Driftsplanen skal godkjennast av regionkontora til Fiskeridirektoratet etter samråd med Statens dyrehelsetilsyn – fylkesveterinæren.

Av planen må minimum gå fram:

-opphav til dyr og kor mange dyr som skal settast ut, tidspunkt for utsett, kva for ein lokalitet eller lokalitetar eller delar av lokalitet det skal settast ut på.

-eventuelle nye delområde som skal takast i bruk neste år, samt ein dokumentasjon av trongen for denne utvidinga.

-planlagt tidspunkt og omfang av gjenfangst av havbeitedyr.

-planlagde tiltak i samband med sjukdomsutbrot, til dømes brakklegging av lokaliteten.

-planlagt bruk av eventuelle anlegg og innretninger, og eventuelt vedlikehold av desse.

-metodar for gjenfangst

-planlagte tiltak i samband med predatorkontroll

-eventuelle planar om fôring og andre tiltak

Vesentlege endringar i høve til gjeldande plan kan etter søknad godkjennast av vedkomande regionkontor til Fiskeridirektoratet. Som vesentlege endringar vert mellom anna endringar av tilhøve som nemnt i fjerde ledd rekna.

§ 17 Melding om driftsoppstart og -avslutning.

Innehavar av løyve skal sende melding til vedkomande regionkontor til Fiskeridirektoratet ved driftsoppstart. Det skal også sendast melding når drifta vert avslutta.

§ 18 Tilsynsplikt

Innehavar av løyve skal ha jamnleg tilsyn med verksemda. Nærare reglar om dette kan fastsettast i kvart enkelt løyve.

§ 19 Måleplikt

Regionkontora til Fiskeridirektoratet kan fastsette i det enkelte løyve at innehavar av løyve skal utføre målingar av den utsette art. Det nærare innhald av måleplikta (kor ofte det skal målast, omfang, m.v.) skal gå fram av løyvet.

§ 20 Journalføring

Innehavar av løyve skal, ved heile tida å føre driftsjournal, kunne dokumentere å ha systematisk oversikt over havbeiteverksemda.

Journalen skal oppbevarast hos løyveinnehavar i minst 5 år, og kan krevast framlagd ved inspeksjon av dei styresmaktene som er tillagt mynde etter denne føresegna.

Journalen skal innehalde:

Ved kvart enkelt utsett: art, opphav, tal på utsette individ, tidspunkt for utsetting, kor i lokaliteten det vert utsett og gjennomsnittsvekt.

Haustingstidspunkt, haustingskvantum og oppteke kvantum sjuke/døde individ.

Handsaming og levering av døde individ, handsamingsmåte, kvantum levert, tidspunkt for levering og mottakar.

Dersom det er gjeve løyve til foring: fôrtype (tørrfor og våtfor/mjukfor), forbruk av fôr, formjøltype, forprodusent og formerke.

Helsestatus til havbeitedyra.

Tiltak mot predatorer.

Brakklegging.

Resultat av evt. målingar etter § 19, medrekna tettleik jf. § 25.

Eventuelle andre journalføringspliktige tilhøve som går fram av løyvet.

Kvantumsopplysningane skal spesifiserast på tal individ og samla vekt i kilo.

§ 21 Rapporteringsplikt ved sjukdom

Når det er grunn til å tro at det er åtak eller fare for åtak av smittsam sjukdom på akvatiske dyr, skal Statens dyrehelsetilsyn – distriktsveterinæren varslas. Plikt til å varsle ligg til einkvar som har ansvar for akvatiske dyr. Andre har og plikt til å varsle med mindre det framstår som klårt unødig.

Einkvar skal på førespurnad frå Statens dyrehelsetilsyn – distriktsveterinæren gje opplysningar som er vesentlege for førebygging og bekjemping av sjukdom.

§ 22 Helsekontroll

Ved havbeite skal det haldast regelmessig helsekontroll. Kontrollen skal utførast av fagkompetent person. Innhaldet av kontrollen og kva slags kompetanse fagpersonen må ha går fram av dei til ein kvar tid gjeldande retningslinjer fastsett av Statens dyrehelsetilsyn – Sentralforvaltningen.

§ 23 Forbod mot tilverking

Det er ikkje tillate å tilverke havbeitedyr i ein slik nærleik av havbeitelokaliteten at det kan medføre risiko for smitte.

§ 24 Krav til hygiene, reingjering og desinfeksjon

Innehavar av løyve til havbeite skal sikre tilfredsstillande reinhald og hygeniske forhold i verksemda.

Utstyr og redskap som blir brukt i havbeiteverksemda skal vere reingjort og desinfisert før flytting til annan havbeitelokalitet.

Reingjering av utstyr og organismar skal skje i knytt til den respektive havbeitelokaliteten.

§ 25 Tettleik av havbeitedyr

For dyr som kjem inn under Lov om dyrevern av 20. desember 1974 nr 73 må tettleiken av dyr i havbeite (dyr/m2) ikkje vere større enn at dei grunnleggande behov til dyra vert ivareteke på naturleg måte. Talet på dyr skal vere tilpassa lokaliteten for å sikre god dyrevelferd.

Mengde parasittar og annan smitte skal haldast på eit akseptabelt nivå. Statens dyrehelsetilsyn- distriktsveterinæren kan treffe vedtak om maksimal tettleik på havbeitelokaliteten.

§ 26 Uttak av kjønnsprodukt til bruk i akvakulturverksemd

Statens dyrehelsetilsyn – fylkesveterinæren kan fastsette særlege krav knytt til drift av havbeiteverksemd om det skal takast kjønnsprodukt frå havbeitedyr til bruk i akvakulturverksemd.

§ 27 Sjukdomsførebygging

Etter at hausting er utført skal det gå minimum 1 måned før eit nytt utsett av havbeitedyr vert gjort.

Ved utbrot av sjukdom skal lokaliteten brakkleggjast til Statens dyrehelsetilsyn – distriktsveterinæren tilet nytt utsett av havbeitedyr.

Tidspunkt for hausting og utsett nemnt i fyrste ledd, samt brakklegging nemnt i andre ledd skal journalførast, jf § 20.

§ 28 Merking av havbeitedyr

Regionkontora til Fiskeridirektoratet kan i det enkelte løyve fastsette krav om merking av havbeitedyr før utsetting eller i samband med hausting.

§ 29 Merking av lokalitet og buffersone

Regionkontora til Fiskeridirektoratet kan i det enkelte løyve stille krav til merking av lokalitet og buffersone.

§ 30 Anlegg og innretningar.

Etablering og bruk av anlegg og innretningar på havbotnen kan berre skje i den grad det går fram av løyvet. Slike anlegg og innretningar må formast ut og plasserast slik at dei ikkje utgjer noko trugsmål mot miljøet. Jf. § 7, fyrste ledd.

Kapittel IV Bruk og utnytting av lokalitet og buffersone.

§ 31 Gjenfangst

Innehavar av løyve til havbeite har einerett til gjenfangst av den utsette art i lokaliteten. Gjenfangsten skal skje på ein slik måte at den er minst mogeleg til skade for fangst av ville bestandar. Bruk av botnskrape og botntrål er i alle høve forbode.

Innehavar av løyve til havbeite kan ikkje drive fangst i lokaliteten før havbeitedyr er sett ut.

Det kan fastsettast nærare reglar i løyvet om gjenfangst av den utsette art og fangst av predatorar i lokalitet og buffersone uavhengig av anna fiskerilovgjevning.

§ 32 Anna bruk og utnytting

Aktivitetar i lokaliteten og buffersonen som kan skade gjenfangsten av den utsette art er ikkje tillatne.

Fylgjande aktivitetar er i alle høve forbodne i lokaliteten og buffersonen dersom dei ikkje er ein del av havbeiteverksemda:

• dykking
• bruk av fylgjande reiskap:
• botntrål
• skrape
• line
• taretrål
• snurrevad
• flytetrål
• landnot
• ringnot
• garn
• teine

Kapittel V Avvikling av verksemda

§ 33 Oppryddingsplikt

Den som driv havbeiteverksemd pliktar så langt det er råd å gjenopprette miljøtilhøva i området ved avslutning av verksemda, her medrekna å gjenfange dei utsette havbeitedyra. Anlegg og innretningar må fjernast ved avslutning av verksemda. Regionkontora til Fiskeridirektoratet kan sette nærare frist for oppryddinga.

§ 34 Tilbaketrekking

Løyvet kan trekkast tilbake dersom det ikkje er nytta innan to år etter utferding av løyve. Løyvet kan også trekkast tilbake om drifta opphører og ny drift ikkje vert igangsett innan 2 år.

Kapittel VI Øvrige reglar

§ 35 Tvangsmulkt og straff

Ved brot på reglar gjevne i denne føresegna kan det fastsettast tvangsmulkt til staten, jf. § 14 i lov om havbeite og § 29 i lov om tiltak mot sjukdom hos fisk og andre akvatiske dyr.

Brot på reglane fastsette i denne føresegna er straffbart, jf. § 19 i lov om havbeite og § 30 i lov om tiltak mot sjukdom hos fisk og andre akvatiske dyr.

§ 36 Gebyr

For handsaming av søknad etter denne forskrift skal søkar betale eit gebyr på kr. 12 000.-. Kvittering for betalt gebyr skal leverast saman med søknaden. Manglande innbetaling av gebyr medfører at søknaden ikkje vert handsama.

§ 37 Utøvande mynde for dei ulike reglar

Regionkontora til Fiskeridirektoratet handhevar reglane i §§ 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 38 fyrste ledd.

Statens dyrehelsetilsyn – Sentralforvaltninga, eller den det gjev mynde, handhevar reglane i §§ 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 35, 38 andre ledd.

§ 38 Dispensasjon

Fiskeridirektoratet kan i særlege høve gjere unntak frå reglane nemnt i § 37, 1. ledd

Statens dyrehelsetilsyn, sentralforvaltninga, eller den det gjev mynde, kan i særlege høve gjere unntak frå reglane nemnt i § 37, 2. ledd

§ 39 Ikraftsetting.

Denne forskrift vert sett i kraft straks.

Merknader til utkast til mellombels føresegn om tildeling, etablering, drift- og sjukdomsførebyggjande tiltak ved havbeiteverksemd

Kapittel I Innleiande reglar

Til § 1 Føremål

Ordlyden svarar til same regel i havbeitelova og fastset at føresegna skal fremje lønsemd innafor rammene av ei balansert og bærekraftig utvikling. Dette inneber at det skal takast omsyn til mellom anna miljø og dyrehelse, lokale tilhøve og marknad.

Til § 2 Verkeområde

Føresegna gjeld utsetting og gjenfangst av krepsdyr, blautdyr og pigghuder i næringsføremål. Ordlyden svarar til § 2, fyrste punktum i havbeitelova, og gjev soleis definisjonen av havbeiteverksemd. Føresegna regulerer soleis alle sider ved havbeiteverksemd, ikkje berre sjølve stadia i produksjonsprosessen som utsetting og gjenfangsten er. Føresegna regulerer alle former for havbeite, både ekstensive og intensive, samt produksjon med eller utan bruk av anlegg og innretningar.

Verksemd som ligg i førekant av havbeite, som til dømes klekkeri, vert ikkje regulert av denne føresegna. Stadia før utsett i havbeite vert regulert av oppdrettslova.

Havbeite må også haldast skilt frå tradisjonell fangst og kultivering, tildømes tiltak som treng løyve etter saltvannsfiskeloven § 4. Føresegna regulerer likevel retten til tradisjonelt fiske og anna utøving av allemannsrett i lokalitet og buffersone uavhengig av anna fiskerilovgjeving.

Kapittel II Tildeling og retildeling

Til § 4 Tildelingsmynde

Regionkontora til Fiskeridirektoratet gjer vedtak om tildeling av løyve i fyrste instans. Fyrsteinstanshandsaminga i Fiskeridirektoratet er soleis i samsvar med praksis i dei fleste saker etter oppdrettslova.

Ein gjer merksam på at tilsegn om løyve ikkje gjev rett til drift. Rett til drift har ein først når Fiskeridirektoratet utferdigar løyve knytt til klarerte lokalitetar. Det at løyve til omsøkt lokalitet er gjeve, inneber ikkje ei førehandsgodkjenning av lokaliteten.

Før fiskeristyresmaktene gjer vedtak om tildeling av løyve skal saka handsamast av sektorstyresmaktene og kommunen ein søkjer verksemda lokalisert til. Søknadar om løyve til havbeite skal vurderast ut frå sjukdomsmessige omsyn i samråd med veterinærstyresmaktene. Miljømessige vurderingar skjer i samråd med miljøstyresmaktene. I tillegg må miljøstyresmaktene gje forureiningsløyve om det skal fôrast i samband med verksemda. Ferdsel og eventuelle konfliktar med lokale interesser må vurderast i samråd med Kystverket og den aktuelle kommunen.

Til § 5 Særlege avgrensingar ved tildeling

Havbeitevirksomhet vil vere en ny næring i Norge og forvaltningen må skaffe seg nødvendig kunnskap og erfaring i takt med næringa si utvikling. I Ot.prp. nr. 63 (1999-2000) Om lov om havbeite er det lagt til grunn at næringen skal utvikles forsiktig og ikke gå raskere enn at man i prosessen har den nødvendige oversikten over bl.a. konsekvenser for miljø og allemannsrett. I proposisjonen står det: ”Havbeitenæringa vil vekse forsiktig og utvikle seg i takt med aukande kunnskap om miljøtilhøva. Ei større oppskalering må også skje på bakgrunn av marknadsforholda og produksjonskapasiteten i næringa. I første omgang vil dette få betydning for tildeling av løyve”.

I Innst.O. nr. 15. (2000-2001) uttaler Næringskomitéen bl.a. at den: ”… er kjent med at havbeiteloven kan få konsekvenser for miljø, utøvelse av allemannsrett og andre næringsinteresser. Det er derfor viktig at lovens intensjon om å ta hensyn til disse interessene blir vurdert ved tildeling av løyve og ved å trekke opp rammer for driften………Komiteen understreker at føre-var prinsippet må legges til grunn for utvikling av havbeite som næring”. Komiteen mener videre at: " det er naturlig at det blir foretatt en evaluering av ordningen med havbeite etter noen år og at viktige momenter som må vektlegges i en slik evaluering er utviklingen av det biologiske mangfoldet, konsekvenser for allemannsretten og allmenningsrettigheter…"

På denne bakgrunn gjer Fiskeridepartementet framlegg om at tildeling av antalet løyve til havbeite kan avgrensast i næringa si startfase, og at føringa i lovproposisjonen bør ivaretakast ved at næringa først utviklar seg med utgangspunkt i eit avgrensa tal løyve.

Etter føresegna sitt fyrste ledd kan Fiskeridirektoratet sentralt avgrense antalet løyvet nasjonal, regional og lokalt om det er behov for dette utfra omdøme til konsekvensar for miljø, utøving av allemannsrett og andre næringsinteresser. Den vidare utvikling av næringa bør skje i takt med auka kunnskap om fylgjer for miljø og allemannsrett og evne til å drive lønsamt. Det må sytast for at utviklinga ikkje går snøggare enn at ein i prosessen har den oversikt som trengst om slike tilhøve.

I andre ledd fastsett føresegna at tildeling av eit avgrensa antal løyver må ivareta omsynet til geografisk spreiing og fordeling av løyve på ulike aktørar. Forvaltninga må ta omsyn til at havbeiteverksemd vert lokalisert slik at ein får nødvendig kunnskap om slik verksemd frå ulike delar av norskekysten. I tillegg er det ikkje ønskeleg at man i byrijnga får ein stor konsentrasjon av slik verksemd innenfor avgrensa områder idet dette ville kunne auke faren for eventuelle negative konsekvensar av verksenda. Om løyve til havbeite vert eit avgrensa gode i næringa si startfase er det også viktig at desse vert delt mellom fleire aktuelle aktørar i bransjen. Dette kravet må likevel sjåast på i sammenheng med tildelingskriteria i § 8 og kvaliteten av dei ulike prosjekt.

Tredje ledd i føresegna fastsett at tildeling av løyve til havbeiteverksemd ikkje skal skje etter kvart, men etter koordinerte sakshandsamingsrundar iverksatt av Fiskeridirektoratet sentralt. Ein ser for seg at regionkontora til Fiskeridirektoratet har eit løpande mottak av søknadar, men at ein samlar disse opp til felles handsaming eventuelt fleire gongar i året avhengig av pågang og om det vil vere forsvarleg å tildele fleir havbeiteløyver. Tildeling av løyve ved hjelp av sakshandsamingsrundar vil sikre ei rettferdig fordeling av det avgrensa tal løyve. I tillegg vil ein kunne styre næringa si utvikling meir heilskapleg både nasjonalt, regional og lokalt. På denne måten vil ei varsam og kontrollert utvikling av næringa sikrast. Kor mange løyve som vert gjevne og kor dei eventuelt skal lokaliserast vert avgjort i den enkelte sakshandsamingsrunde. Dette vil mellom anna være avhengig av den interesse næringa har for havbeite og kva som vert sett på som ei forsvarleg utvikling.

Reglane i denne føresegna er kun meint å gjelde i næringa si startfase. Med startfase i denne sammenheng må ein legge til grunn den tida det tar før forvaltninga har kunnskap som gjer det mulig å gi nøyaktige parametere for å ivareta omdøme til blant anna miljø og utøving av allemannsretten. Stortinget har som nevnt lagt føringar på at det skal gjennomførast ein evaluering av havbeiteverksemd når ein har fått auke erfaring med næringa. Det vil vere naturleg at ein slik evaluering vert foretatt før ein opphever reglane om at løyve til havbeite kan antalsmessig avgrensast. Ein ser for seg at føresegna vert oppheve når forvaltninga har den naudsynte kunnskap om konsekvensar av slik verksemd til å kunne forvalte eit større antal løyve forsvarleg.

Til § 6 Søknad om løyve

Fyrste ledd i føresegna fastset ei generell opplysningsplikt for søkjaren. Fiskeristyresmaktene kan, under sakshandsaminga både i fyrste instans og i klageinstansen, krevje dei opplysningar frå søkjaren som dei finn naudsynt for å handsame søknaden.

Føresegna fastset vidare at det skal søkjast på eit skjema fastsett av Fiskeridirektoratet. Skjemaet er utarbeidd for at søkjarane lettare skal kunne gje relevant informasjon i høve til søknadshandsaminga. Skjemaet er ikkje meint å være uttømande i høve til alle opplysningar styresmaktene treng ved søknadshandsaming. Dette fordi eit slikt skjema ikkje kan tilpassast alle individuelle tilhøve for kvar einskild søknad.

Søkjar er ansvarleg for innhaldet i søknaden, medrekna at dei i søknaden gjevne opplysningar er rette og relevante.

Det går fram av føresegna at det skal søkjast i fire eksemplar. Bakgrunnen for dette er at søknaden skal handsamast av andre styresmakter som nemnt i merknaden til § 4.

I siste ledd i føresegna står ei eksemplifisering av opplysningar styresmaktene treng for å handsame søknad om havbeiteløyve.

Søkjar skal mellom anna legge fram ein investerings- og finansieringsplan (også kalla forretningsplan) for å dokumentere at føresetnadane for så vel etablering og oppstart som vidare drift er oppfylt. Slik dokumentasjon bør innehalde omtale av prosjektet, sals- og driftsbudsjett, finansieringsopplysningar om eigenkapital, lån, tilskot/stipend, organisering og leiing, rekneskapsføring og revisjon.

Søkjaren må opplyse om den evne verksemda har til å drive forsvarleg både når det gjeld utsetting og gjenfangst og om økonomisk/administrative sider ved drifta.

Eit vesentleg moment ved tildeling vil vere om verksemda kan fjernast og miljøet i havbeiteområdet gjenopprettast så langt det er råd, her medrekna fjerning av havbeitedyr, anlegg og innretningar. Om naudsynt kan det også stillast krav om økonomisk garanti for at dette skal bli faktisk gjennomført. jf. § 9.

Konfliktpotensiale verksemda har i høve til konkurrerande interesser er også eit vesentleg moment ved tildeling. Så fullstendig informasjon som råd om dette vil difor vere naudsynt. Det vil også vere relevant å gjere greie for eventuelle konfliktdempande tiltak.

Vidare må søkjaren gje opplysningar om den planlagde drift og om havbeiteområdet, samt ei rekkje andre tilhøve i samband med dette.

Til § 7 Ufråvikelege vilkår.

Regelen svarar til § 3, andre ledd i havbeitelova og set skranke for høve til å tildele konsesjon ved fare for ulike skadeverknader på miljøet. Føremålet med regelen er i mellom anna å ivareta omsynet til det biologiske mangfald, medrekna å sikre at bæreevna i økosystemet er god nok til å oppretthalde eit fullgodt næringsgrunnlag.

Vidare skal regelen ivareta omsynet til risiko for spreiing av sjukdommar, medrekna smitte til andre havbeitelokalitetar, andre havbruksanlegg eller ville bestandar av akvatiske dyr. Det vert tilrådd at havbeiteverksemd vert lokalisert slik at dei smitteførebyggande omsyn som trengst i høve til nærliggande havbeiteverksemder, oppdrettsanlegg og viltlevande bestandar av akvatiske dyr vert tekne. Avstand mellom akvakulturlokalitetar har ein positiv effekt mot sjukdomssmitte. Som grunnlag for fråsegn av Statens dyrehelsetilsyn - fylkesveterinæren om lokalisering av havbeiteverksemd vert vist til eigne retningsliner fastsett av Statens dyrehelsetilsyn - Sentralforvaltninga.

Ikkje all fare for skadeverknader er omfatta. Kravet er at det må vere kvalifisert risiko for slike verknader. I praksis må det vurderast både kor omfattande ein mogeleg skadeverknad er, og kor sannsynleg det er at den vil skje. Vert skadeverknaden vert vurdert til å vere omfattande, krevst det mindre sannsynleg at den vil skje for at ”fare” skal ligge føre. Ved mindre omfattande skader krevst det meir sannsynleg at skaden vil skje for at det skal ligge føre fare etter regelen. Avgjerda byggjer på eit bredt fagleg skjønn som omfattar kunnskap om arten, lokalt økosystem og sjukdomsmessige tilhøve for den utsette art i området.

I fylgje rapport frå Havforskingsinstituttet " Potensielle miljøkonsekvensar ved havbeite med kamskjel og hummar" går ein ut frå at hovudutfordringa med omsyn til miljøfylgjer vil ligge i førebyggande tiltak for genetikk og sjukdom. Havforskingsinstituttet har mellom anna desse tilrådingar:

I utgangspunktet må havbeiteverksemd baserast på bruk av stedegne stammer. På sikt vil detaljkunnskap om genetisk struktur kunne opne for bruk av regionale stammer.

Det må gjennomføres ein genetisk kartlegging av kamskjel bestandane i norske farvatn for klargjøring av genetisk struktur / graden av oppdeling i distinkte bestandar.

Eksisterande genetiske data på hummar og nye data på kamskjel må leggast inn i ein marin genetisk database. Denne skal brukast som referanse i spørsmål knytt til krav om stedegne stammer i havbeite. Dette er nødvendig for å evaluere moglegheiter for negative genetiske effektar på naturlige bestandar.

I samband med prøveprosjekt på hummar og kamskjel skal stammaterialet analyserast genetisk og dataene skal leggast inn i den marine genetiske databasen.

I andre ledd i føresegna er det påbod om at dyr som skal nyttast i havbeite må vere stadeigne. I dette ligg det at havbeitedyra må ha sitt opphav frå den lokale bestand/populasjon i området det skal settast ut i. Dei geografiske områda som kan seiast å ha same populasjon dyr varierar sjølvsagt i storleik. Bakgrunnen for regelen er ovennevnte tilråding fra Havforskningsinstituttet. For å sikre viktige miljøomsyn som til dømes konsekvensar av genetisk interaksjon, vil havbeiteverksemd måtte nytte stadeigne artar. På bakgrunn av dagens kunnskap på området bør ein legge eit føre- var prinsipp til grunn i føreheld til miljøkonsekvensar av å sette ut dyr i havbeite.

Tiltak i tråd med anbefalingane til Havforskningsinstituttet vil vere viktige for å auke kunnskapsgrunnlaget for utøving av kravet om bruk av stadeigne havbeitedyr.

Havforskingsinstituttet peikar vidare i sin rapport på at hausting og fangst av kamskjel med skrape eller trål ikkje bør tillatast då det vil innebere omfattande miljøkonsekvensar. I føresegna er det teke omsyn til dette (sjå forbod i §§ 31 og 32).

I rapporten vert det vidare konkludert med at det ikkje er fare for uheldig reduksjon av oksygen i botnmiljøet som fylgje av havbeite og at det ikkje er fare for fortrenging av andre arter som fylgje av konkurranse om levestad eller ved auka tettleik. Område regulert til havbeite kan også vere med på å styrke eller rehabilitere populasjonar som er svekka.

Til § 8 Andre vilkår for tildeling

I regelen står kva kriterier regionkontora til Fiskeridirektoratet skal legge vekt på ved tildeling av havbeiteløyve. Føresegna fastset at det ved tildeling av løyve skal gjerast ei samla vurdering av dei samfunnsmessige nytte og skadeverknader det er grunn til å tru at verksemda vil få. Ulike konkrete vurderingstema er vidare opplista i litra a-c. Lista er ikkje meint å vere uttømande, men er moment som vil ha særleg vekt ved tildeling av løyve.

a)

Det vil bli lagt vekt på om verksemda vil kunne vere med på å realisere potensialet i havbeitenæringa. I tillegg til å vurdere kvaliteten av det enkelte prosjekt vil ein til dømes kunne vurdere kor reelt det er at eiga og tilknytte verksemder kan vidareutviklast til gunst for næringa som heilskap.

b)

Etter denne regelen skal det leggast vekt på korleis verksemda vil verke inn på den økonomiske utviklinga i regionen. I vurderinga skal leggast vekt på om verksemda vil verte integrert i anna næringsverksemd i området. Dersom tildeling vil styrke etablert eller planlagd verksemd, eller det er planar om utvikling av samarbeid med anna lokal næringsverksemd som vil gje positive ringverknader i området, vil dette bli vurdert som eit positivt moment ved prioritering mellom søkjarane.

Søkjaren står fritt til å gjere sannsynleg kva positive ringverknader verksemda vil ha for regionen og korleis verksemda skal integrerast i regionen. Dette inneber at forretnings- og driftsplanar som til dømes viser kor mange arbeidsplassar som vert skapt og korleis anna næringsverksemd i området vert styrka o.a., skal leggast vekt på ved tildelinga.

Med region er meint eit geografisk avgrensa område som utgjer ei naturleg eining til dømes i driftsøkonomisk samanhang. Dette vil typisk vere ein kommune, men også deler av ein kommune vil kunne sjåast på som ein region. Når nemninga ”region” er valt, er dette også for å kunne ta med verknader utover kommunegrensene der dette er naturleg. Langs kysten er det mange små kommunar der det kan være rett å sjå fleire av dei i samanhang som ein region. Til dømes kan to nabokommunar med same problem som arbeidsløyse og fråflytting sjåast som ein region.

c)

Eit vesentleg moment ved vurdering av samfunnsmessige nytte- og skadeverknader vil vere om, og i kva grad, etablering av den omsøkte verksemd vil kunne avgrense utøving av allemannsretten. Vurderinga forutset ei avveging av positive og eventuelt negative verknader. Dette inneber at visse skadeverknader kan aksepterast dersom desse vert oppvegne av dei positive verknader av verksemda. Ved val og vurderingar av havbeiteområde bør det leggast vekt på at områda er så konfliktfattige som mogleg.

Til § 9 Økonomisk garanti

Regelen gjev fiskeristyresmaktene heimel til å krevje økonomisk tryggleik i form av til dømes ein bankgaranti dersom dette blir vurdert som naudsynt for å sikre at opprydding av verksemda verkeleg kan gjennomførast – dersom dette er ynskjeleg eller naudsynt når verksemda vert avslutta, jf føresegna § 33. Regelen har heimel i havbeitelova § 7 andre ledd og er soleis avgrensa av det omfang oppryddingsplikta til ei kvar tid har. Lova seier at oppryddingsplikta gjeld så langt det er ”mogeleg”, og det er presisert i førearbeida at (ot.prp. nr.63 1999-2000) at det er meint det som er praktisk, ikkje fysisk mogeleg. På den andre sida gjeld oppryddingsplikta heile ”området” , og er altså ikkje avgrensa til lokalitet og buffersone. Det vert ei konkret vurdering om opprydingsplikta skal omfatte gjenfangst av friske havbeitedyr.

Om og i kva grad økonomisk tryggleik skal krevjast må vere ei konkret vurdering som vert fastsett i det enkelte løyve.

Havbeitenæringa er ei næring i startfasen. Det må difor takast omsyn til at dei økonomiske krav ikkje vert for tyngjande slik at det vert uråd å starte opp verksemda. Miljøomsyn gjer det likevel naudsynt for styresmaktene å sikre at opprydding kan skje.

Om og i kva grad slik garanti skal krevjast, vil avhenge av dei lokale tilhøve og området havbeiteløyvet er søkt lagt til. Har det t.d. mykje å seie miljømessig om området kan førast tilbake slik det var før, må dette tilleggast vekt i vurderinga av om garanti skal krevjast. Det vil også ha noko å seie om det i verksemda skal nyttast anlegg eller innretningar av noko slag, og kor sårbart området elles er. Omsynet til andre interesser må vege tungt.

Storleiken på garantien skal vere nok til å sikre ei fullgod opprydding og vil derfor variere etter kva driftsmåtar og omfang verksemda har. Dette vil vere ei konkret vurdering av mellom anna det ein trur oppryddinga vil koste, fare for eventuelle skader og storleiken på disse.

Regelen er i føresegna plassert med reglane om tildeling av løyve då spørsmålet om økonomisk tryggleik vil bli vurdert i samband med tildelinga. Vurdering av om en garanti bør krevjast og eventuelt omfang av garantien kan også vere aktuelt å gjere etter at løyve er gjeve, til dømes dersom endringar i produksjonstilhøve gjer trongen for tryggleik større.

Plikta konsesjonshavar har til å gjenopprette miljøtilhøva i området gjeld uavhengig av om det er stilt økonomisk garanti for oppryddinga. Slik garanti sikrar at oppryddinga kan gjennomførast i tilfelle der økonomien elles kunne sett grenser.

Til § 10 Særskilt løyve til fôring og andre tiltak

Det må søkjast særskilt om løyve til fôring og andre tiltak. Dette kjem i tillegg til løyve som gjev rett til å sette ut og gjenfange havbeitedyra. Tildeling av særskilt løyve kan skje samstundes med at søknad om havbeite vert innvilga eller seinare, avhengig av kva den omsøkte verksemda treng.

Utgangspunktet er at havbeitedyra skal kunne ha nok næringstilgang på lokaliteten. Det skal soleis normalt ikkje vere naudsynt å fôre dei. Det vil likevel i periodar kunne vere viktig å tilføre lokaliteten næring på kunstig vis. I så fall må det søkjast særskilt om dette og søknaden vert handsama av regionkontora til Fiskeridirektoratet. Kvart tilfelle må vurderast konkret, der nytten av fôring må sjåast i høve til eventuelle ulemper.

Fôringsløyve etter § 10 kjem ikkje i staden for andre løyve som krevst av andre styresmakter. Innehavar av løyve vil framleis ha plikt til å innhente utsleppsløyve frå forureinings-styresmaktene, samt eventuelle andre løyve som trengst.

Omsynet til livet i havet vil ofte være den viktigaste avgrensing for fiskeristyresmaktene ved handsaming av fôringssøknad. Dersom ein søkjar har fått utsleppsløyve frå forureinings-

styresmaktene vil vedkomande normalt ha gode sjansar til også å få fôringsløyve.

Fôringsløyve vert likevel ikkje 100% overlappa av utsleppsløyve. Dei omsyn fiskeriforvaltninga skal ivareta, kan stundom tilseie mindre høve til fôring enn det som krevst ut frå reine miljøomsyn . Det er difor naudsynt at også fiskeristyresmaktene vurderer om eventuell fôring er forsvarleg.

Omgrepet "andre tiltak" er teke med i føresegna for å sikre at også andre inngrep i drifta krev løyve frå styresmaktene sjølv om det ikkje språklig sett kan seiast å vere "fôring". Dette vil kunne vere gjødsling eller andre tiltak ein vil nytte i framtida . Denne føresegna regulerer ikkje bruk av anlegg og innretningar. Føresegna § 30 regulerer bruken av dette og styresmaktene fastsett vilkår om dette i det enkelte løyve. Veterinærmessig handsaming fell utanfor omgrepet og vert regulert av anna lovgiving. Ein ser likevel ikkje at bruk av legemiddel og kjemikaliar er særlig aktuelt for havbeiteverksemd då verksemda går føre seg på havbotn. Eventuell bruk av legemiddel vil skje på stadiet før dyra vert utsett i havbeite. Anlegg og innretningar som er i bruk i produksjonen er laga av materiale som hindrar tilgroing.

Siste punktum i føresegna nemner sjukdomsfaglege tilhøve særskilt ved søknad om løyve til fôring og andre tiltak. Særskilt løyve til fôring og andre tiltak må vurderast ut frå sjukdomsmessige omsyn i samråd med Statens dyrehelsetilsyn - fylkesveterinæren.

Til § 11 Tidsavgrensing av løyvet

Løyve til havbeite vert gjeve for eit nærare fastsett tidsrom. Som før nemnt er næringa i ein startfase. På denne bakgrunn er det tenleg å evaluere det enkelte løyve etter ei tid då auka kompetanse om verksemda mellom anna kan krevje at andre vilkår vert fastsett i løyve. Tidsrommet vert avgjort ut frå ei totalvurdering av næringsmessige interesser og trongen for samanhangande evaluering av løyve. Tidsrommet må vere langt nok til at verksemda kan gjennomføre ein produksjonssyklus og gjenfange utsette organismar på ein lønsam måte, samstundes som avgrensinga også må ta omsyn til alternative brukarinteresser, miljø m.v.

Det er medteke ei tilvising om at det bør søkjast om eventuell forlenging seinast 6 månader for løyvet går ut. Dette er gjort for å sikre at forvaltninga skal ha rimelig tid til å handsame ein ny søknad om forlenging før det gamle løyvet fell bort. Slik vil også løyveinnehavar sikrast samanhangande drift om løyvet blir forlenga.

Til § 12 Storleik på lokalitetar og buffersone

Havforskingsinstituttet går ut frå at eit havbeiteområde med kamskjel vil vere på mellom 100 - 500 mål. Kva som er eit passande areal for havbeite med hummar vil variere.

Storleiken vert fastsett konkret for det einskilde løyvet etter restriktiv praksis. Det avgjerande vil vere ei totalvurdering av kor mykje areal søkjaren treng og omsynet til utøvarar av allemannsretten. Det vil bli ført ein restriktiv praksis der innehavar av løyvet ikkje vil få større areal enn det produksjonsevna tilseier. Det vil berre bli tildelt løyve tilpassa et realistisk driftsopplegg . Ei vurdering av trongen vil ligge til grunn for omfanget av areal som vert tildelt, medrekna tilgangen løyveinnehavar har på organismar for utsett.

Om det skal opprettast ein buffersone utanfor lokaliteten samt storleiken på denne vert også fastsett i det enkelte løyve for å gje rom for individuell tilpassing. Ein buffersone kan bare fastsettast dersom det er nødvendig for å sikre gjenfangstretten.

Havforskingsinstituttet tilrår at buffersone vert nytta og at denne vert sett til 100 m. Dette går fram av rapporten " Mulige begrensninger i allemannsretten ved havbeite med kamskjel og hummar". Bakgrunnen for tilrådinga er å verne gjenfangstretten. Buffersona skal syte for at aktivitetar utanfor lokaliteten ved eit uhell ikkje kjem til å røre ved dei utsette organismar eller eit eventuelt anlegg på botnen.

Til § 13 Overføring og retildeling

Fyrste ledd i føresegna tilsvarar § 8, fyrste og andre ledd i havbeitelova. Løyve til havbeite kan ikkje overførast og årsaka til dette er at havbeiteverksemd krev særskilt kompetanse for å sikre ei miljømessig- og sjukdomsmessig forsvarleg drift. Det er naudsynt med ein offentleg kontroll av kven som driv verksemda for å sikre at denne vert dreve i samsvar med dei gjeldene vilkår som skal sikre hensynet til mellom anna miljø og allemannsretten.

Fyrste ledd fastsett vidare at løyvet kan pantsettast. Adgangen til pantsetting er ei særordning for havbeite i høve til øvrige offentlege løyve i fiskerisektoren. Fiskeristyresmaktene ønsker å åpne for dette fordi det kan vere naudsynt for løyveinnehavar å finansiere verksemda. Særleg er dette aktuelt i byrjinga når næringa er ny for eventuelle investorar.

Dei tre siste ledd i føresegna regulerar forhold når det oppstår ein konkurssituasjon hos løyveinnehavar. Konkursboet kan ikkje tre inn i løyve og forføye over dette, jf denne føresegna fyrste ledd. Regionkontora til Fiskeridirektoratet skal trekke tilbake løyve etter havbeitelova § 9, fyrste ledd når det opnast konkurs. Ein konkurssituasjon hos løyveinnehavar må reknast som eit omstende som medførar at føresetnadene som ligg til grunn for løyve vert vesentleg endra.

Føresegna regulerar vidare at konkursboet kan få eit mellombels løyve til drift av debitor si verksemd for inntil eit år. Regionkontora til Fiskeridirektoratet skal gje eit mellombels løyve såframt boet oppfyllar dei generelle krav som settast til løyveinnehavar av slik verksemd. Fiskeristyresmaktene skal gje mellombels løyve såframt søkar kan dokumentere at drift av verksemda vil skje i regi av kompetent driftsansvarleg, og at forvaltninga finner det sannsynleg at drifta vil skje i samsvar med reglane gjeve i eller i medhold av havbeitelova. Omsynet til at lønnsam drift av debitor si verksemd under konkurshandsaminga vil auke dekninga av krav frå kreditorane medførar at fiskeriforvaltninga bør søke å gje slike løyve i den grad dette er driftsmessig forsvarleg.

Regionkontora til Fiskeridirektoratet har ein frist på to virkedagar rekna frå når søknaden kom inn til å handsame søknad om mellombels løyve. Årsaka er å syte for at debitor si verksemd ikkje vert utsatt for eit langt driftsavbrott.

Om boet ikkje sørgar for naudsynt løyve vil vidare drift vere ulovleg. I eit slikt døme vil fiskeristyresmaktene kunne gi pålegg om opphør av verksemda og fjerning av anlegg, innretningar og havbeitedyr, samt ilegge tvangsmulkt om fristane oversittast.

Mellombels løyve forutsettast gjeve for maksimalt et år. Den generelle dispensasjonsregelen i § 38 i føresegna kan likevel nyttast i særlege høve. Eit aktuelt grunnlag å dispensere frå fristen på kan vere at den som i utgongspunktet vert innstilt av boet ikkje vert godkjent av fiskeristyresmaktene og at det soleis er naudsynt å forlenge tida for å finne ein ny erverver.

Siste ledd fastsett at den konkursboet innstiller har eit rettskrav på å få retildeldelt debitor sitt løyve såframt denne oppfyllar dei generelle krav som settast til løyveinnehavar av slik verksemd, jf. tilsvarande i merknad om løyve til mellombels drift. På denne måten gjer fiskeriforvaltninga tryggleik for at den verdi som ligg i løyve tilfaller boet og kan tjene til dekning av krav frå kreditorane. Ein slik regulering vil soleis vere med på å bedre kredittilgongen til næringa. Føresegna vil gje ein eventuell panthavar, jf fyrste ledd, tryggleik for sitt pantekrav. Ein pantehavar kan ikkje realisere pantet utenom konkurssituasjonen, jf forbodet mot overføring i føresegna sitt fyrste ledd. Ved å innføre ein ordning om retildeling av løyve ved konkurs vil likevel ein pantehavar kunne få dekning for sitt krav innenfor dei rammar som fylgjer av denne føresegna.

Kapittel III Etablering og drift

Til § 14 Ålmenne krav til etablering og drift.

Regelen svarar til den plikt som gjeld for oppdrettsverksemd, jf. Forskrift om etablering, drift og sykdomsforebyggende tiltak ved oppdrettsanlegg (drifts- og sykdomsforskrifta) § 3. Ein ynskjer å presisere at det ikkje er nok at vilkåra i havbeitelova § 3 er oppfylt ved etableringa, men at dei også må vere oppfylt i driftsfasen. Dette går for so vidt fram av § 9 i lova, men for å unngå mistydingar vert det også klargjort i forskrifta.

Det vert vidare sett krav om at verksemda skal vere teknisk, biologisk og miljømessig forsvarleg. Det vil altså kunne tenkjast at utøvaren har plikt til å gjere eller avstå frå ei fastsett handling, på grunn av kravet til forsvarleg verksemd. Dette gjeld sjølv om påbodet/forbodet ikkje går utrykkeleg fram av løyvet eller av lover og føresegner.

Til § 15 Kompetansekrav.

Med denne føresegna ynskjer ein å sikre seg at den som har ansvaret for den daglege drift har faglege kvalifikasjonar for å drive slik verksemd. Dei akvakulturfaglege kvalifikasjonar som krevst vil i byrjinga være et minimumskrav om at dei kvalifikasjonar som må vere oppfylt ved etablering og drift av akvakulturanlegg etter oppdrettslova skal gjelde, inntil det blir etablert eigne kurs for havbeiteverksemd.

Til § 16 Driftsplan

Denne regelen stiller krav til innehavar av løyve om å planlegge neste to års drift på dei lokalitetane som er godkjent, og å sende inn denne planen til godkjenning hos fiskeristyresmaktene. Driftsplan skal sendast styresmaktene innan 1. oktober året føre dei to kalenderåra planen skal gjelde for. Dette skal gjerast kvart år. I praksis vil styresmaktene godkjenne planen for første året, medan andre året vert teke til sokalla etterretning. Styresmaktene har trong for å vurdere verksemda i eit lenger perspektiv enn berre eit år om gongen. Samstundes kan innehavar av løyve tilpasse planen for år nummer to i høve til neste godkjenning.

Krav om driftsplanar har lenge vore praktisert i oppdrettsnæringa. Slike planar er relevant også for havbeiteverksemder og skal godkjennast av regionkontora til Fiskeridirektoratet etter samråd med Statens dyrehelsetilsyn - fylkesveterinæren. Dette vil mellom anna vere viktig for å sikre samordna bruk av lokalitetar i eit område. Vidare er grunngjevinga for regelen at fiskeristyresmanktene heile tida skal ha oversikt over og kontroll med verksemda i sitt distrikt m.a. med tanke på sjukdom, algeåtak, oljeutslepp eller liknande som kan trenge særskilde tiltak. Tilsvarande krav gjeld for vanleg oppdrettsverksemd, og for fiskeristyresmaktene har det mykje å seie å ha eit godt bilete av all verksemd innafor ein region.

I føreheld til tredje ledd i denne føresegna vil det også kunne vere naturleg at fiskeristyresmaktene vurderar driftsplanar i samråd med andre styresmakter enn veterinærstyresmaktene, tildømes miljøstyresmaktene.

Når det gjeld havbeite, er det særs viktig for fiskeristyresmaktene å ha kontroll over bruken av områda sett på bakgrunn av at ein ynskjer at havbeiteområde, i langt større grad enn eit område med tradisjonell oppdrettsverksemd, skal være fleirbruksområde. Av denne grunn er det viktig at løyveinnehavar ikkje endrar den oppsette driftsplan utan at dette er søkt om og godkjent av fiskeristyresmaktene.

Til § 17 Melding om driftsoppstart og -avslutning.

Regelen har nær samanhang med § 34 i føresegna om tilbaketrekking av løyve som fylgje av manglande etablering eller manglande drift. Regelen trengst for å gjere § 34 effektiv, og må også sjåast i samanhang med krav om driftsplanar i § 16. Det må fastsettast rutinar for vidare rapportering frå regionkontora til Fiskeridirektoratet og til fylkesveterinær/-distriktsveterinær.

Tidspunkt for driftsoppstart vil være då det første gong vert sett ut individ i samsvar med løyvet. Er det gjeve løyve til bruk av installasjonar, kan dette etter nærare vurdering reknast som driftsoppstart.

Driftsavslutning forstår ein mest naturleg som det at løyveinnehavar stoggar verksemda si heilt i høve til det som er fastsett i driftsplanen. Reduksjon i verksemda er ikkje å rekne som driftsavslutning, men alle endringar i høve til driftsplanen skal etter føresegna § 16 meldast til Fiskeridirektoratet. Så lenge den som driv verksemda har løyve, gjeld alltid alle dei plikter som fylgjer av lov, føresegner og løyvet. Ei eventuell måleplikt vil soleis gjelde fullt ut så lenge løyvet eksisterer.

Til § 18 Tilsynsplikt

Føresegna fastset at løyveinnehavar skal føre jamleg kontroll med verksemda. Det er viktig at det vert etablert gode rutinar som gjev oversikt over havbeiteverksemda. Innhaldet av tilsynsplikta fylgjer mellom anna av reglane om måle- og journalføringsplikt i §§ 19 og 20 i føresegna. Føresegna fastset også at det kan trengast meir tilsyn i det individuelle tilfellet utover disse pliktene. Det er soleis føremålstenleg å kunne fastsette reglar om tilsyn også i det enkelte løyve.

Til § 19 Måleplikt

Regelen må sjåast ein del av tilsynsplikta i § 18. Måling av individ av utsette arter vil soleis vere ein måte å halde kontroll med verksemda på. Målingane vil til ein viss grad gje indikasjonar på vekst, helse, tettleik m.v. i området. Det er difor føremålstenleg at slike målingar vert gjort, jf. også § 20 i om journalføring. Det nærare innhald av plikta vil avhenge av omstenda i det enkelte løyve, og er vanskeleg å fastsette i ei føresegn. I eit stort havbeiteområde vil det til dømes kunne påleggast ei meir omfattande plikt enn det som vert gjort i eit mindre.

Til § 20 Journalføring.

Det er sett inn som ålment krav at løyveinnehavar skal ha oversikt over havbeiteverksemda, i staden for å spesifisere ei rekkje enkeltområde i innleiinga til regelen. Dei fylgjande ledd spesifiserer meir nøye kva som skal journalførast. Denne opplistinga er berre minstekrav, og er ikkje til hinder for at innehavar av løyve tek inn meir omfattande opplysningar i journalen.

Styresmaktene kan også pålegge løyveinnehavar å journalføre spesifikke opplysningar på bakgrunn av konkrete tilhøve ved den enkelte søknad.

Eit viktig omsyn bak reglane om journalføringsplikta er å skaffe fram dokumentasjon av tilhøvet mellom utsette individ og gjenfangst, samt dødeleghet. Slike opplysningar vil kunne gje indikasjon på om drifta er forsvarleg, eller om det eventuelt er grunnlag for å vurdere endring eller tilbakekall av løyve, jf. havbeitelova § 9.

Med omgrepet opphav i tredje ledd nr. 1 meiner ein kor dyra kjem frå.

Til § 21 Rapporteringsplikt ved sjukdom

Det vert vist til dei føresegner som står i fiskesjukdomslova § 5. Ei presisering av rapporteringsplikta i føresegna vert gjort av informasjonsgrunnar.

Til § 22 Helsekontroll

Fiskehelsetenesta er i dag ein viktig del av kontrollopplegget for mange oppdrettsanlegg. Regelmessig helsekontroll er naudsynt også for havbeite. Slik helsekontroll er viktig for å auke sjansen til å påvise eventuell smitte tidlig i ein sjukdomssituasjon.

Den private fiskehelsetenesta vil vera viktig i tillegg til inspeksjonar frå Statens dyrehelsetilsyn - distriktsveterinæren som er naudsynt for å oppfylle EUs generelle krav til helseovervakning jf. havbeitelova § 13, fiskesjukdomslova § 6 og Rådsdirektiv 95/70/EØF.

Til § 23 Forbod mot tilverking

Regel om at tilverking ikkje er lov i havbeiteverksemd er sett ut frå smitteomsyn.

Til § 24 Krav til hygiene, reingjering og desinfeksjon

Som for vanlege oppdrettsanlegg er det viktig at det vert etablert gode hygieniske rutinar i samband med handtering av havbeitedyr.

Med reingjering av utstyr og organismar i siste ledd meinast mellom anna påslagorganismar.

Til § 25 Tettleik av havbeitedyr

Regelen er sett for å ivareta omsyn til dyrevern. For havbeitedyr som vert regulert av denne føresegna vil krav om maksimal tettleik være aktuell for hummar.

Til § 26 Uttak av kjønnsprodukt til bruk i akvakulturverksemd

Regelen har sitt utspring i forskrift 4. juli 1991 nr 509 om førebygging, begrensing og utrydding av sjukdommar hos akvatiske organismar, § 6. Same krav gjeld også ved drift av oppdrettsanlegg. Ein har ut frå omsyn til smittevern funne grunn til at dette kravet også må gjelde ved havbeiteverksemd.

Til § 27 Sjukdomsførebygging

Aktiv brakking gjev ein gunstig helseeffekt. Regelen set eit generelt brakkingskrav på 1 månad.

Ved utbrot av sjukdom kan det være behov for å auke brakkleggingstida. Statens dyrehelsetilsyn - distriktsveterinæren avgjer når nye havbeitedyr kan settes ut.

Til § 28 Merking av havbeitedyr

Føresegna fastsett at det kan stillast krav i det enkelte løyve om merking av havbeitedyra både i samband med utsetting, men også ved hausting. Det vil vere ulike omsyn som ligg føre for å merke havbeitedyra i samband med utsetting og i samband med hausting.

Det er vanskelig å se for seg et generelt krav til merking av alle havbeitedyr som skal settast ut på havbeite i dag. Næringa vil vere i ei oppbyggingsfase med knappe økonomiske marginer. I denne oppbyggingsfasen vil det likevel vere viktig å gjennomføre større utsett hvor merking inngår. Dette vil mellom anna gje meir sikre data for vurdering av resultater og framtidig potensiale. I tillegg vil ein framtidig utvikling kunne avdekke andre behov for at det kan vere ønskelig å kunne skille dei utsette dyra frå dyra som naturlig finst på lokalieteten. I denne forbindelse vil merking av hummerunger vere mest aktuelt idet ein for kamskjel kan skille mellom utsette dyr og dei ville bestandane ved hjelp av vekstringar i skalloverflata.

Det kan videre vere ønskelig å individmerke havbeitedyr på haustingstidspunktet for levering. Dette for å søke å få kontroll med eventuell illegal verksemd. Ein slik merking kan vere eit viktig verktøy om innehavar av havbeiteløyvet får løyve til å hauste dyra etter andre reglar enn det som vil gjelde for fangst av ville bestandar etter saltvannsfiskeloven til dømes. Eit døme er fangsting av hummar før den har nådd minstemål. Slik merking er påkrevd og gjennomførast i dag i flere andre land.

Til § 29 Merking av lokalitet og buffersone

Korleis eit område for havbeite skal merkast fastsettast i det enkelte løyve.

Det er ikkje trong for å merke havbeiteområde på same måte som tradisjonell oppdrettsverksemd, mellom anna fordi eit oppdrettsanlegg ligg i vassoverflata og soleis kan vere til stor fare for båttrafikk og liknande, dersom det ikkje er tydeleg merka.

I forhold til havbeiteverksemd vil behovet for merking vere knytt mot at omgjevnadane blir gjort merksam på at det i eit området gjeld særlige reglar for bruk og utnytting, og soleis at reglane i denne føresegna sin § 32 vert overheldt. Behovet for merking vil soleis variere. Til dømes vil ein i eit typisk fleirbruksområde, der innbyggarane i utstrekt grad nyttar området til fritidsaktivitetar som dykking, fiske, osb, i større grad ha behov for merking, enn i eit område med liten aktivitet.

Merking av eit havbeiteområde kan til dømes skje ved at lokalitet og buffersone merkast med flagg, bøyer eller liknande i ytterkanten av buffersona. Merkinga bør settast i ytterkanten av buffersona ettersom det gjeld same restriksjonar for utøvarar av allemannsretten i lokalitet og buffersone.

Elles skal lokalitet og buffersone innteiknast/avmerkast på sjøkart og elles ha så god notoritet som råd, mellom anna ved kunngjering via Fiskeridirektoratet sitt J-meldingssystem.

Idet havbeiteverksemd forutsettast å skulle ha ei forsiktig utvekling og i byrjinga utveklast med utgangspunkt i eit avgrensa antal løyver, aukar dette mogelegheiten for å halde oversikt over områder som nyttast eller skal nyttast til havbeite.

Til § 30 Anlegg og innretningar

Til no har røynslene vist at dei positive resultat ved utsett av kamskjel kjem når kamskjella vert beskytta mot predatorar ved bruk av gjerder på havbotn. Storleiken på dei utsette skjella har likevel mykje å seie. Utan gjerder må ein sette ut store skjell (som har vore i mellomkultur).

Når det gjeld hummar, går ein ut frå at innretningar til vern mot predatorar ikkje er like aktuelt som ved havbeite med kamskjel. Derimot kan det vere aktuelt med kunstige innretningar for å ”skreddarsy” eit område slik at oppvekstvilkåra der vert optimale.

Generelt kan det imidlertid antas at næringsaktørane på bakgrunn av økonomiske vurderingar, vil søke i områder som treng minst mogleg grad av habitatforbetringar.

Fiskeristyresmaktene vil i utgangspunktet være varsame med kva anlegg/innretningar som kan tillatast, dei må t.d. ikkje kunne tenkjast å ha negativ verknad på miljøet. Dette vil m.a. seie at det ikkje er likegyldig kva materiale/stoff eit anlegg er bygd av.

For fiskeristyresmaktene er det ynskjeleg at eit havbeiteområde så langt det er råd kan førast tilbake slik det var ved avslutning av havbeiteverksemda. Difor kan det ikkje påreknast at det vert gjeve løyve til anlegg eller innretningar som det er vanskeleg å fjerne. Søknader om løyve til å bruke anlegg/innretningar som det vil være kostbart eller vanskeleg å fjerne vil føre til at det vert stilt krav om økonomisk garanti jf. føresegna § 9.

Kapittel IV Bruk og utnytting av lokalitet og buffersone.

Til § 31 Gjenfangst.

Regelen har heimel i § 6 i havbeitelova og fastset at innehavar av løyve har eksklusiv gjenfangstrett til den utsette art i høve til utøvarar av allemannsretten. Gjenfangstretten omfattar soleis både utsette og ville dyr av arten det er gjeve løyve til. Den eksklusive retten omfattar berre den utsette art og omfattar soleis ikkje fiske etter andre arter eller annan bruk og utnytting av buffersona.

Gjenfangsten skal vidare skje på ein slik måte at den er minst mogeleg til skade for ville bestandar. Dette er medteke for å sikre at havbeiteverksemda skal skje på ein miljømessig forsvarleg måte som ikkje reduserer sjansane for fangst av ville bestandar i området. Bakgrunnen for forbodet mot bruk av botnskrape og botntrål i fyrste ledd, siste punktum, er Havforskingsinstituttet si tilråding i rapporten "Potensielle miljøkonsekvensar ved havbeite med kamskjel og hummar".

I andre ledd av regelen vert det fastsett at innehavar av løyve ikkje kan drive fangst i lokalitet før det er sett uthavbeitedyr. Etter havbeitelova er det ikkje absolutt naudsynt å sette ut havbeitedyr for å kunne drive gjenfangst. Det er likevel ikkje ynskjeleg å gje ein eksklusiv rett til gjenfangst med mindre innehavar av løyve sjølv hjelper til med foredling av organismane. Det er, etter det Fiskeridepartementet kjenner til, ikkje nokon aktørar i dag som har planar for havbeite utan sjølv å sette ut organismar. Regelen er difor forma slik for å hindre at nokon får ein eksklusiv fangstrett til ville bestandar, utan og sjølv ha ein plikt til aktivitet.

I siste ledd står at det kan fastsettast nærare reglar om gjenfangst av den utsette art og fangst av predatorar i løyvet uavhenig av anna fiskerilovgjevning, jf. havbeitelova § 6, tredje ledd. Bakgrunnen for regelen er at verksemda elles ville blitt regulert etter saltvannsfiskelova. Havbeiteverksemd kan imidlertid ha behov for andre reguleringar av fangstinga enn reglane i eller i medhald av saltvannsfiskelova.

Til § 32 Anna bruk og utnytting.

Regelen regulerer i fyrste rekke andre aktivitetar i lokaliteten og buffersona enn dei som er ledd i havbeiteverksemda. Føresegna vil imidlertid også gjelde for innehavar av havbeiteløyve.

Lokaliteten er eit geografisk avgrensa område der innehavar av løyve til havbeite har eksklusiv rett til gjenfangst etter den utsette art. Buffersona er eit område rundt lokaliteten der det gjeld restriksjonar på annan bruk og utnytting. Buffersona skal syte for at aktivitetar utanfor lokaliteten ved eit uhell ikkje kjem til å røre ved dei utsette havbeitedyra eller eit eventuelt anlegg på botnen. Bakgrunnen for regelen er å verne gjenfangstretten, samstundes som det er ynskjeleg at andre interesser ikkje vert avgrensa meir enn naudsynt.

Det kan ikkje gå føre seg aktivitetar i lokalitet eller buffersone som kan være til skade for gjenfangsten av den utsette art. Det er opp til den einskilde å syte for at eventuelle aktivitetar ikkje kan være til skade for gjenfangstretten. I forhold til andre enn løyveinnehavar må plikta om å ikkje skade gjenfangst av havbeitedyra sjåast på i samband med reglane om merking av lokalitet og buffersone i § 29. Ein føresetnad for tredjemann til å overhalde forbodet etter § 32 vil vere at ein har grunn til å tru at havbeiteverksmed drivast i eit område. Ein går likevel ut frå at vanleg friluftsliv og ferdsle vil kunne skje utan avgrensingar, med unntak av bruk av anker over lokaliteten og tømming av septiktank frå båt.

I tillegg til den ålmenne regelen er det fastsett ein del aktivitetar som i alle høve er forbodne i lokalitet og buffersone dersom dei ikkje er eit ledd i havbeiteverksemda. Forbodet mot dykking og lista over forbod mot bruk av visse fangstreiskap er basert på ei vurdering av kva aktivitetar fiskeriforvaltninga ser for å vere i strid med gjenfangstretten. Dette er likevel ikkje til hinder for at aktivitetar som ikkje er på lista likevel er forbodne etter den ålmenne regel i fyrste ledd.

Opplistinga av aktivitetar har bakgrunn i Havforskingsinstituttets rapport "Mulige begrensninger i allemannsretten ved havbeite med kamskjel og hummar".

Kapittel V Avvikling av verksemda

Til § 33 Oppryddingsplikt

Føresegna tilsvarer havbeitelova § 7, fyrste ledd. Innehavar av løyvet plikter å gjenopprette miljøtilhøva i lokalitet og buffersone og eventuelle berørte områder utanfor ved avvikling av verksemda. Plikta er avgrensa til det som er ”mogleg”. Dette skal forståast som kva som er praktisk mogleg. Omfanget av plikta skal vurderast i det enkelte tilfellet der ein må sjå på mellom anna kostnadane ved opprettinga i forhold til den skade eller ulempe restane av verksemda representerer for miljøet eller andre interesser i området. Det er likevel ikkje eit krav om at det skal ligge føre ei skade for at plikta aktualiserast.

Det må vurderast i det enkelte høve om oppryddingsplikta treng gjelde for friske utsette dyr. Eksempelvis er hummar i dag redusert i forhold til det som kan kallast ein bærekraftig bestandsstørrelse. I den grad det ikkje vil forårsake miljømessige, sjukdomsmessige eller økologiske problem vil det soleis vere lite formålstenelig at innehavar av løyve vart forplikta til å gjenfange den utsette art i alle høve.

Til § 34 Tilbaketrekking

Føresegna fastsett at løyvet kan trekkast tilbake dersom det ikkje er nytta innan to år. Med ”nytta” meiner ein her ikkje berre dei tilfelle der innehavar av løyvet ikkje har gjort noko for å kome i gang, men også dei tilfelle der verksemda blir driven i vesentlig mindre omfang enn forutsatt ved tildeling av løyvet. Vidare fastsett føresegna at løyvet kan trekkast tilbake ved driftsavbrott.

Bakgrunnen for føresegna er at eit areal som ikkje er i bruk, eller berre er nytta i eit avgrensa omfang, bør kunne frigjerast for alternativ bruk.

Kapittel VI Øvrige føresegner

Til § 35 Tvangsmulkt og straff

Føresegna visar til reglane om tvangsmulkt og straff i havbeitelova og fiskesjukdomslova. Føresegna er berre meint å gje opplysning om at overtredelse av reglane i føresegna kan sanksjonerast. Dei nærare vilkåra for dette framgår av dei respektive lovar.

Til § 36 Gebyr

Det er tatt inn ein regel om gebyr som tilsvarer gjeldande reglar i føresegn om innkreving av gebyrer til statskassen for offentlige oppgaver i forbindelse med oppdretts- og havbeitevirksomhet. Gebyret skal dekkje dei offentlege utgiftene ved handsaming av søknadane.

Til § 37 Utøvande mynde for dei ulike reglar

Regelen viser ansvarsfordelinga mellom fiskeri- og veterinærstyresmaktene idet føresegna er heimla i regelverk underlagt henholdsvis Fiskeridepartementet og Landbruksdepartementet og soleis skal forvaltas av to styresmaktar i samarbeid. Regelen i § 20 vil bli forvalta av både fiskeri- og landbruksstyresmaktene, men må oppfattast slik at mynde etter regelen er avgrensa av dei to styresmaktene sitt sektoransvar.

Til § 38 Dispensasjon

Ein generell heimel til dispensasjon vert vurdert som føremålstenleg. Det fylgjer av ordlyden at høve til å dispensere vil vere lite. Dispensasjonsadgangen skal sørgje for at føresegna ikkje får ein utilsikta verknad på situasjonar som kvalifisert avvik frå normale forhold i næringa. Disse forhold må i utgangspunktet være av ein slik art at dei ligg utanfor det føresegna tar omsyn til i sin regulering, og som innehavar av løyve vanskelig kan verje seg mot. Føresegna er å forstå slik at det er høve til å dispensere frå dei andre bestemmelser dersom det er oppstått ein ekstraordinær situasjon. Av sentral tyding for vurderinga om det føreligg et ”særlig tilfelle” er også om løyveinnehavaren ikkje kan klandras for det inntrufne.