3 Tilbakekrevjing etter feilutbetaling
3.1 Tilbakekrevjing etter feilutbetalingar – folketrygdlova § 22-15
3.1.1 Gjeldande rett
Folketrygdlova § 22-15 om tilbakekrevjing etter feilaktig utbetaling har denne ordlyden:
«Dersom et medlem har mottatt en ytelse etter denne loven i strid med redelighet og god tro, kan beløpet kreves tilbakebetalt. Feil utbetalt ytelse kan også kreves tilbakebetalt dersom et medlem eller noen som har handlet på medlemmets vegne, uaktsomt har gitt feilaktige eller mangelfulle opplysninger. Det samme gjelder dersom utbetalingen skyldes feil fra Arbeids- og velferdsetaten eller annet organ som foretar utbetaling på etatens vegne, og mottakeren burde ha forstått dette.
I andre tilfeller enn nevnt i første ledd kan det som er utbetalt for mye, kreves tilbake dersom særlige grunner gjør det rimelig. Ved vurderingen av om det foreligger særlige grunner, skal det blant annet legges vekt på hvor lang tid det er gått siden den feilaktige utbetalingen fant sted, og om vedkommende har innrettet seg i tillit til utbetalingen. Kravet om tilbakebetaling etter dette leddet er begrenset til det beløp som er i behold når vedkommende blir kjent med at utbetalingen var feilaktig.
Dersom det etterbetales lønn eller erstatning for lønn for tidsrom det allerede er utbetalt dagpenger under arbeidsløshet for, kan det som er utbetalt for mye kreves tilbakebetalt. Dersom ytelser etter folketrygdloven kapitlene 4 og 11 utbetales som forskudd, kan det som er utbetalt for mye kreves tilbakebetalt.
Et beløp som blir krevd tilbakebetalt etter første eller tredje ledd, kan enten dekkes ved trekk i framtidige trygdeytelser eller innkreves etter bestemmelsene i bidragsinnkrevingsloven. Vedtak om tilbakekreving er tvangsgrunnlag for utlegg. Innkreving skjer gjennom Arbeids- og velferdsetatens innkrevingssentral.
Dersom feilutbetalingen har medført høyere utlignet skatt, herunder trygdeavgift, kan beløpet som kreves tilbakebetalt reduseres med den merskatten som skyldes feilutbetalingen.»
Det er fire grunnlag for å krevje attende feilutbetalingar:
At ein har teke mot stønad «i strid med redelighet og god tro».
At ein aktlaust har gitt feilaktige, mangelfulle eller misvisande opplysningar.
At ein aktlaust har teke mot ei utbetaling som grunnar seg på feil i Arbeids- og velferdsetaten.
At særlege grunnar gjer det rimeleg med tilbakekrevjing.
Tilbakekrevjing med grunnlag i bokstavane a – c kviler på at mottakaren har vore aktlaus ved mottaket av beløpet eller på anna vis, og etaten skal som hovudregel krevje beløpet attende. Grunnlaget i bokstav a vert berre nytta når mottakaren forsettleg eller grovt aktlaust er årsak til feilutbetalinga, og i tillegg ved heilt klare feil. Desse sakene er ofte så alvorlege at tilhøvet vert meldt som bedrageri.
Når det gjeld feilutbetalingar på grunn av av feilaktige eller mangelfulle opplysningar, som i praksis inkluderer det å ikkje gi opplysningar, er det òg aktuelt med tilbakekrevjing på grunnlag av handlingane til ein verje eller fullmektig som har fått ansvaret for å opptre på vegne av stønadstakaren. Derimot reknast ikkje ein arbeidsgjevar å handle på vegne av ein arbeidstakar utan ei særskilt avtale om det. Når ein vurderer om stønadstakaren eller andre har handla aktlaust, må ein sjå opplysnings- og meldeplikta i høve til den informasjonen som trygdeorgana har gitt om rett og plikt som stønadstakar. Normalt reknar ein at nødvendig informasjon er gitt i stønadsbrevet med vedlegg, slik at det reknast som aktlaust å ikkje oppfylle pliktene som er nemnde der.
Når det gjeld utbetalingar som grunnar seg på feil i Arbeids- og velferdsetaten, er det avgjerande kor klar eller synleg feilen er, og om vedkomande har vore så aktsam som ein til vanleg kan vente. Ein må vurdere heile situasjonen og sjå kva mottakaren burde ha forstått dersom han/ho hadde halde seg rimeleg orientert. Til dømes har Trygderetten slege fast at ein bør halde seg orientert om kva som skjer på eigen bankkonto.
Tilbakekrevjing som nemnd i bokstav d ovanfor gjeld saker der mottakaren har vore i aktsam god tru ved mottaket. Dersom det ikkje kan reknast som urimeleg, kan slike feilutbetalingar krevjast attende i den utstrekning det framleis er noko att av det feilutbetalte beløpet når det oppstår spørsmål om tilbakebetaling.
Tilbakekrevjingsreglane kan berre nyttast mot den som har fått feilutbetalinga, anten årsaka er feil eller manglande opplysningar frå personen sjølv eller frå vergen eller andre som handlar på vegne av han eller ho. Trygderetten har lagt til grunn at ordet «mottaker» i gjeldande § 22-15 gjer at paragrafen berre kan brukast i høve til stønadstakaren eller nokon som kan reknast å representere stønadstakaren. I høve til andre må ein freiste å få pengane att etter dei ulovfesta reglane om tilbakekrevjing eller som erstatningskrav. Dette gjeld til dømes personar som gir behandling eller utfører andre tenester for trygda (lege, skysskaffar mv.). Lova § 22-15 kan heller ikkje nyttast mot arbeidsgjevar eller kommunar eller i samband med feilutbetalingar til dei nemnde, til dømes ikkje når ein arbeidsgjevar har fått refundert forskott på sjukepengar og det i ettertid viser seg at arbeidstakaren ikkje hadde krav på sjukepengar.
Sjølv om vilkåra for tilbakekrevjing er oppfylte, treng ein ikkje alltid å krevje tilbakebetaling. Mellom anna har Trygderetten innført ein praksis med å krevje attende halvparten av det aktuelle beløpet dersom Arbeids- og velferdsetaten òg kan lastast for feilutbetalinga. Dette er praktisert slik at dersom Arbeids- og velferdsetaten burde ha hindra eller redusert feilutbetalinga ved betre kontrollrutiner eller saksbehandling, reknar ein at det er grunnlag for halvering. Som regel vil det likevel ikkje vere aktuelt å redusere tilbakebetalingskravet når mottakaren har vore fullt klar over feilen.
Ei feilutbetaling vil ofte ha ført med seg høgare skatt eller trygdeavgift enn om feilutbetalinga ikkje hadde skjedd. Etter lova § 22-15 tredje leddet kan ein i slike tilfelle redusere tilbakebetalingsbeløpet tilsvarande den meirskatten/avgifta som skriv seg frå feilutbetalinga (netto feilutbetalt beløp). Netto feilutbetalt beløp vert lagt til grunn ved tilbakekrevjinga når feilutbetalinga skjedde i det same året. Feilutbetalt beløp vert da ikkje innrapportert som inntekt og ikkje skattlagt. Ved feilutbetalingar i tidlegare år, når likninga for dette året ikkje har skjedd, vert tilbakebetalingskravet sett til brutto feilutbetalt beløp. Likningskontoret vert orientert straks og kan syte for ei korrekt likning. Feilutbetalingar i år der likninga er skjedd, vert krevde attende med nettobeløp som nemnd. Dette skjer i nær kontakt med likningskontoret for å unngå at det både vert gitt frådrag i tilbakebetalingskravet og vert refundert for mykje betalt skatt frå likningskontoret.
Etter gjeldande rett skal tilbakebetalingskrav i prinsippet fremjast sjølv om det dreier seg om relativt bagatellmessige beløp. Det er likevel klart at etaten i stor grad vil kunne vurdere spørsmålet om tilbakekrevjing frå sak til sak. Ved denne vurderinga gir lova lita støtte i dag.
3.1.2 Høyringsnotatet
I samsvar med forslag frå Rikstrygdeverket la departementet i høyringsnotatet til grunn at reglene i folketrygdlova om å krevje tilbake feilutbetalingar bør omfatte alle tilfella der mottakaren av ei feilutbetaling forsto eller burde ha forstått at årsaka til utbetalinga var ein feil. Ein fann det lite tenleg at området for folketrygdlova § 22-15 er avgrensa til personar som er stønadstakarar. Dersom feilutbetalinga ikkje vert tilbakebetalt friviljug, må etaten gå til retten for å få tvangsgrunnlag (dom) for kravet og unngå at det vert forelda. Grunnlaget for saka er dei ulovfesta reglane om tilbakekrevjing eller alminnelege erstatningsreglar. Dette krev ressursar i rettsapparatet, og sakene er tid- og kostnadskrevjande for etaten, medan det feilutbetalte beløpet kan vere lite. Departementet foreslo difor at reglane om tilbakekrevjing skal kunne nyttast i høve til alle som får utbetalingar frå trygda, anten dette er ein stønadstakar eller andre.
Departementet foreslo vidare ein særskild heimel til å krevje tilbake frå arbeidstakaren feilutbetalt refusjon til arbeidsgjevaren når arbeidstakaren har fått arbeidsgjevaren til å krevje refusjon for forskotterte sjukepengar eller fødselspengar mv. ved å gi uriktige opplysningar. Dersom det er grunnlag for tilbakebetalingskrav mot arbeidsgjevaren på grunn av aktløyse i samband med utbetalinga, bør dette likevel vere den primære løysinga.
Departementet foreslo i høyringsnotatet at alternativet med tilbakekrevjing når beløp er mottekne «i strid med redelighet og godt tro» utgår. Departementet meinte at formuleringa verkar støytande på mange. Dessutan vil alle desse tilfella vere dekte av alternativet med aktløyse ved mottak av utbetalinga mv.
Departementet foreslo også å lovfeste at tilbakebetalingskravet kunne setjast ned når Arbeids- og velferdsetaten sjølv kan lastast for feilutbetalinga, med unntak av tilfelle der mottakaren var klar over at utbetalinga skreiv seg frå ein feil.
Vidare vart det i høyringsnotatet peikt på at ordninga med å ta omsyn til meirskatt på grunn av feilutbetalinga ved fastsetjinga av tilbakebetalingskravet er ein vesentleg komplikasjon ved handsaminga av desse sakene. Departementet foreslo difor å oppheve ordninga med frådrag i tilbakebetalingskravet for meirskatt, slik at mottakaren sjølv må ta opp dei skattemessige konsekvensane av feilutbetalinga dersom det gjeld eit år der likninga alt har skjedd. Dette vil ikkje utan vidare vere urimeleg, ettersom det berre gjeld tilfella der mottakaren ikkje har vore aktsam.
Departementet foreslo vidare å fastsetje i loven ei nedre beløpsgrense for å starte tilbakekrevjing. I tilfella der tilbakekrevjingssaka gjer det naudsynt med ei vanskeleg vurdering i høve til om mottakaren har vore så aktsam som ein kan vente, kan utgiftene knytta til å få pengane tilbake lett bli høgare enn beløpet det dreier seg om. Departementet foreslo grensa sett til eit halvt rettsgebyr, svarande til grensa for innkrevjing etter bidragsinnkrevjingslova § 17. Grensa blir å vurdere i høve til det totale beløpet som skal krevjast tilbake, ikkje til feilutbetalinga i den enkelte månaden.
I tillegg foreslo departementet at vedtak om tilbakekrevjing av restsummen når ei utbetaling er motteke i aktsam god tru, bør få ha tvangsgrunnlag og innkrevjast på den same måten som dei andre sakene etter § 22-15. Reglane i dag opnar ikkje for tvangsinnkrevjing av slike beløp før ein har hatt saka i retten. Når feilutbetalinga først er gjort kjent for vedkomande gjennom vedtaket om tilbakekrevjing, er det likevel liten grunn til skilnader vidare i prosessen. Dersom vedkomande da disponerer over det som er att av feilutbetalinga, vil dette normalt vere forsettleg.
Dei foreslåtte endringane i folketrygdlova § 22-15 får òg verknad for tilbakekrevjing etter krigspensjoneringslovene og den gamle lova om yrkesskadetrygd, som alle viser til folketrygdlova § 22-15 på dette punktet (§ 24 nr. 2 i lova om krigspensjonering for militærpersonar, § 33 nr. 2 i lova for sivile og § 38 nr. 2 i den gamle lova om yrkesskadetrygd).
3.1.3 Høyringsinstansane
3.1.3.1 Generelt
Følgende høyringsinstansar har uttalt seg om forslaga til endringar i § 22-15 om tilbakekrevjing av feilutbetalingar: Arbeidsgiverforeningen Spekter, Arbeids- og velferdsdirektoratet, Den norske advokatforening, Finansdepartementet, Hovedorganisasjonen for universitets- og høyskoleutdannede (Unio), Justis- og politidepartementet, Juss-Buss, Kommunal- og regionaldepartementet, Landsorganisasjonen i Norge (LO), Næringslivets hovedorganisasjon (NHO), Regjeringsadvokaten, Statens innkrevingssentral (SI), Statens Pensjonskasse og Yrkesorganisasjonenes sentralforbund (YS).
NHO kommenterer ikkje dei einskilde endringsforslaga, men meiner at lova vert enklare å forstå med den nye ordlyden.
Berre Statens pensjonskasse uttaler seg om forslaget om å ta bort alternativet med tilbakekrevjing når beløp er mottekne «i strid med redelighet og god tro». Ein går ikkje mot forslaget, men peiker på at uttrykket illustrerer misbruksproblemet på ein god måte. I slike tilfelle bør ein ikkje setje ned tilbakebetalingskravet.
Det vert gjort greie for dei andre merknadene til enkeltforslaga i det følgjande.
3.1.3.2 Kven krav om tilbakekrevjing kan rettast mot
Arbeidsgiverforeningen Spekter, Arbeids- og velferdsdirektoratet, Juss-Buss, Regjeringsadvokaten og Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund (YS) støttar forslaget om at paragrafen skal kunne brukast i høve til andre enn ein stønadstakar.
Arbeidsgiverforeningen Spekter, Arbeids- og velferdsdirektoratet, Juss-Buss og Regjeringsadvokaten er òg positive til forslaget om tilbakekrevjing mot ein arbeidstakar som er årsak i at refusjon feilaktig er utbetalt til ein arbeidsgjevar som har forskottert sjukepengar mv. Arbeidsgiverforeningen Spekter meiner prinsipielt at kravet om tilbakebetaling i slike tilfelle bør rettast mot arbeidstakaren, med mindre arbeidsgjevaren forsto at årsaka var ein feil eller handla grovt aktlaust. Arbeids- og velferdsdirektoratet meiner at regelen bør omfatte også andre utbetalingar til arbeidsgjevar enn utbetalingar etter § 22-3, til dømes overføringar av rehabiliteringspengar til arbeidsgjevar etter fullmakt.
Kommunal- og regionaldepartementet peiker på at feilutbetalingar til kommunar vil bli omfatta av forslaget til endringar i §§ 22-15 og 25-3, og viser til at ein etter tvangsfullbyrdingslova § 1-2 ikkje kan ta utlegg mot kommunar mv.
Regjeringsadvokaten peiker på behovet for å gå nærare inn på korleis ein skal vurdere aktsemd i høve til juridiske personar, og at ein bør ha ei klarare regulering av tilfella der ein etter lova kan krevje tilbakebetaling frå begge partar.
Arbeids- og velferdsdirektoratet uttaler mellom anna:
«I forhold til dødsbo har vi i dag den praksis at vi anvender § 22-15 i de tilfeller der stønadsmottakeren mottok feilutbetalingen før dødsfallet. Trygderetten har i prinsippkjennelse 95/02600 også stadfestet tilbakekreving overfor gjenlevende ektefelle i uskiftet bo og uttaler at med «mottaker» må forstås den opprinnelig berettigede samt personer som kan anses å representere den berettigede av ytelsen, som i et fullmakts- eller representasjonsliknende forhold. Praksis er imidlertid ikke helt enkel å anvende, og det vil derfor lette arbeidet dersom loven avklarer anvendelsen av § 22-15 i forhold til dødsbo.»
Direktoratet tek òg opp problema knytta til tilbakekrevjing når ein stønadstakar er tilsett i sitt eige aksjeselskap og reiser vidare spørsmål om tilbakekrevjing mot verjen når ein umyndig har fått feilutbetalinger.
3.1.3.3 Ta bort ordninga med frådrag i tilbakebetalingskravet for meirskatt
Det er svært ulike reaksjonar når det gjeld forslaget i høyringsnotatet om oppheving av ordninga med frådrag i tilbakebetalingskravet for meirskatt på grunn av feilutbetalinga.
Regjeringsadvokaten, Statens pensjonskasse og Yrkesorganisasjonenes sentralforbund (YS) støttar forslaget. Pensjonskassa peiker på at ein der har ei tilsvarande ordning og at ein no vil vurdere endringar. YS peiker på behovet for samordning med skattesida.
Finansdepartementet har ikkje avgjerande innvendingar mot forslaget, men peiker på at det vil medføre meirarbeid for skattekontora, og det er naudsynt at Arbeids- og velferdsetaten gir dei opplysningane som ein treng for ei korrekt gjennomføring av endringane av likninga. Det gjeld fristar for å få endra likninga, og bistand frå Arbeids- og velferdsetaten bør også omfatte orientering til stønadstakaren om dei skattemessige sidene av tilbakekrevjingssaka.
Den Norske Advokatforening, Juss-Buss og Landsorganisasjonen i Norge (LO) er negative til forslaget.
LO meiner at den aktuelle endringa i tilfelle må følgjast opp med betre informasjon om konsekvensane.
Juss-Buss viser til at det ligg nærare for Arbeids- og velferdsetaten enn for mottakaren å ta opp dei skattemessige tilhøva med likningskontoret. Dersom ein skal krevje attende den brutto meirbelastninga for Arbeids- og velferdsetaten på grunn av feilutbetalinga, vil dette kunne innebere eit monaleg større krav enn netto feilutbetalt beløp. Tilbakebetalinga vert tilsvarande vanskelegare.
Den Norske Advokatforening finn det uheldig og urimeleg å innføre ei ordning der den som må betale tilbake, må betale meir enn det han eller ho reelt har fått. Advokatforeininga meiner at det må vere enkelt å halde fram med frådraget for meirskatt.
3.1.3.4 Forslaget om ei nedre beløpsgrense for tilbakekrevjing
Dei som har uttalt seg om forslaget om en nedre grense for tilbakekrevjing, støttar dette. Det gjeld Arbeids- og velferdsdirektoratet, Juss-Buss, Statens Pensjonskasse og Yrkesorganisasjonenes sentralforbund (YS).
Pensjonkassa viser til at grensa der er halvparten av grunnbeløpet i folketrygda. Dette er ei klart høgare grense enn forslaget om ei grense i folketrygda på eit halvt rettsgebyr. YS meiner også at grensa burde vere høgare enn eit halvt rettsgebyr, mellom anna av di dette ville spare etaten for mykje arbeid med småbeløp.
Arbeids- og velferdsdirektoratet peiker på at grensa er så låg at lovendringa vil ha små verknader i praksis. På den andre sida vil direktoratet ha opning for å krevje attende lågare beløp når det dreier seg om alvorlege saker og forsettlege handlingar frå stønadstakaren.
3.1.3.5 Tvangsgrunnlag ved tilbakekrevjing når mottakaren var i aktsam god tru
Kommentarar på dette punktet har ein fått frå Justis- og politidepartementet, Landsorganisasjonen i Norge (LO) og Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund (YS).
Det er berre YS som støttar forslaget.
LO er kritiske til at tilbakekrevjingsvedtaket får tvangsgrunnlag når mottakaren var i aktsam god tru ved mottaket. Ein reiser spørsmål om beløpsgrenser for slik innkrevjing og handsaming i rettsapparatet.
Justis- og politidepartementet er i tvil om det vil vere ei tenleg løysing å etablere tvangsgrunnlag for tilbakekrevjingsvedtaket i tilfella med god tru ved mottaket. Justisdepartementet peiker òg på at referansar i høyringsnotatet til dei ulovfesta reglane om tilbakekrevjing - condictio indebiti – kan sjå ut til ikkje å henge heilt i hop med forslaga som faktisk vert fremja. Mellom anna ser det ut til at ein i høyringsnotatet reserverer uttrykket condictio indebiti for god tru-tilfella, medan det i realiteten dekkjer heile spekteret av tilbakekrevjingssaker.
Regjeringsadvokaten har ingen merknader til forslaget om tvangsgrunnlag, men peiker på at ein bør unngå vanskelege bevisspørsmål knytta til å avgjere om og kor mykje pengar som er att når tilfellet vert oppdaga.
3.1.3.6 Verknadene av feil hos Arbeids- og velferdsetaten
Arbeids- og velferdsdirektoratet er einaste instansen som har kommentarar til dette. Direktoratet seier mellom anna:
«Vi finner det riktig at praksis om skylddeling kodifiseres i ny lovtekst. Det er imidlertid svært viktig at det i loven også klart fremgår at tilfeller der medlemmet helt klart hadde kjennskap til feilutbetalingen ikke skal skje en reduksjon av kravet.
Videre bør det klarere gå frem at det ikke ved enhver bebreidelse fra NAVs side vil være aktuelt med en reduksjon. I de fleste saker vil stønadsmottaker kunne hevde at NAV kan bebreides feilutbetalingen på en eller annen måte. Eksempelvis blir det stadig hevdet at NAV kunne ha gitt bedre informasjon i det den skriftlige/muntlige informasjonen har vært uklar.
Det vises i denne sammenheng også til praksis fra Trygderetten der det fremgår at det ikke skal foretas en reduksjon i enhver sak der NAV kan bebreides for feilutbetalingen. Trygderetten foretar en konkret vurdering av stønadsmottakers skyldgrad (samt andre forhold i saken) opp mot uaktsomheten eller feilen fra NAV.
(...)
Det er videre grunn til å anta at en lovfesting av muligheten for reduksjon av tilbakebetalingskravet vil generere flere klagesaker. Dersom det av ordlyden fremgår at skylddeling forutsetter betydelig skyld fra Arbeids- og velferdsetaten sin side og liten skyld fra mottakers side, vil antall klager som omhandler dette kunne begrenses.
I den foreslåtte lovteksten heter det at beløpet kan reduseres. Vi antar at det er formålstjenlig og i tråd med departementets syn at det tas inn i selve lovteksten at beløpet kan halveres.»
3.1.4 Departementet si vurdering
Departementet oppfattar høyringssvara slik at dei viktigaste forslaga til endringar i reglane om tilbakekrevjing får støtte. Framfor alt gjeld dette utvidinga av paragrafen til ein regel om tilbakekrevjing av feilutbetalingar frå Arbeids- og velferdsetaten generelt, med unntak av tilbakekrevjing mot behandlarar ved feilutbetalingar under ei direkte oppgjersordning, sjå punkt 3.2. Det same gjeld forslaget om at feilutbetalingar til ein arbeidsgjevar kan krevjast attende frå arbeidstakar dersom det er arbeidstakaren som er årsak til utbetalinga.
Samstundes gjer høyringssvara det klart at det er behov for å supplere paragrafen i høve til forslaget i høyringsnotatet, særleg når det gjeld situasjonane der ein person har handla på vegne av ein annan person eller eit foretak. Ein viser til dømes til høyringssvara frå Arbeids- og velferdsdirektoratet og Regjeringsadvokaten, sjå punkt 3.1.3.2.
Justisdepartementet har teke opp spørsmålet om i kva for grad reglane i folketrygdlova § 22-15 er sjølvstendige reglar for tilbakekrevjing av trygdeytingar, eller om ein freistar å leggje ordninga så nær opp til dei ulovfesta reglane om condictio indebiti som mogleg. Arbeids- og inkluderingsdepartementet kan sjå at dette kan vere eit spørsmål ut frå einskilde formuleringar i høyringsnotatet. Meininga har likevel vore at reglane i folketrygdlova etter forslaga i høyringsnotatet skulle vere sjølvstendige og så langt mogleg komplette reglar om tilbakrevjing på trygdeområdet.
Høyringsrunden viser òg at det kan vere behov for å få klarare fram kva slag tilhøve ein skal leggje vekt på ved vurderinga av om tilbakekrevjing skal skje. Reglane om tilbakekrevjing har vore «kan-reglar» med lite konkret rettleiing med omsyn til når krav skal fremjast.
Arbeids- og inkluderingsdepartementet foreslår at dei nemnde spørsmåla vert regulerte i første til fjerde leddet i paragrafen etter denne disposisjonen:
Første leddet seier i kva for tilfelle tilbakekrevjing kan skje.
Andre leddet seier kven krav skal rettast mot.
Tredje leddet gir særreglar for visse særtilfelle.
Fjerde leddet gir reglar om når ein skal nytte den heimelen for tilbakekrevjing som vert etablert i det første leddet.
Første leddet tilsvarar forslaget i høyringsnotatet, og seier at tilbakekrevjing kan skje når mottakaren av feilutbetalinga, eller nokon som handla på vegne av mottakaren, forsto eller burde ha forstått at det dreide seg om ein feil. Uttrykket «forsto eller burde ha forstått» er meint å ha det same innhaldet som «forsettlig eller uaktsomt». Ein har ikkje freista å regulere nærare når nokon skal reknast å opptre på vegne av ein annan eller eit foretak på ein slik måte at aktløyse hos denne representanten skal kunne gi grunnlag for plikt til å betale attende feilutbetalingar. Dette vert å vurdere konkret ut frå situasjonen. Nokre tilfelle vil vere klare (ein verje for ein umyndig, leiar eller kasserar i ei bedrift som ser at bedrifta får ei innbetaling som det ikkje er grunnlag for).
Andre leddet første punktumet slår fast som det prinsipielle utgangspunktet at ei feilutbetaling som er omfatta av første leddet skal krevjast attende frå den som faktisk har fått feilutbetalinga. Pengar på kontoen til ein umyndig skal krevjast attende frå den umyndige, sjølv om det er verjen som har vore aktlaus. Ei feilutbetaling til eit aksjeselskap eller eit dødsbu, skal tilsvarande krevjast attende frå selskapet eller dødsbuet, sjølv om det er ein representant som har vore aktlaus.
Etter andre leddet andre punktumet kan tilbakebetalingskrav som ikkje vert dekte hos mottakaren, rettast mot ein representant som har vore aktlaus. Dette kan vere aktuelt til dømes når aksjeselskapet som har fått utbetalinga er konkurs eller er lagt ned.
Andre leddet tredje punktumet gjeld særtilfella der ein arbeidsgjevar som har forskottert sjukepengar, får refusjon frå trygda utan at vilkåra for dette var oppfylte. I slike tilfelle kan arbeidsgjevar ha vore i aktsam god tru, og grunnlaget for å krevje attende utbetalinga etter første leddet er da ikkje oppfylte. Dersom arbeidsgjevar har vore aktlaus i samband med mottaket av utbetalinga, skal kravet etter forslaget primært rettast mot han. Dersom arbeidsgjevaren var i god tru eller er insolvent, kan kravet rettast mot arbeidstakaren, under føresetnad av at vilkåra i første leddet om aktløyse er oppfylte.
Arbeidsgiverforeningen Spekter meiner at arbeidsgjevaren i slike saker berre bør få krav mot seg dersom han har vore grovt aktlaus eller forsettleg i høve til utbetalinga. Departementet er samd i at arbeidsgjevaren kan kome dårleg ut i denne situasjonen, i og med at han kan bli belasta både med forskotteringa av sjukepengane mv. og med tilbakebetalinga til Arbeids- og velferdsetaten. Det vil også vere usikkert om det er noko å hente på eit krav frå han mot arbeidstakaren. Det er likevel eit faktum at det er arbeidsgjevaren som har fått feilutbetalinga av trygd, og som er nærast til å bere ansvaret for at forskottering av sjukepengar berre skjer i tilfelle der det er reelt grunnlag for refusjon frå trygda. Tilhøvet mellom arbeidstakaren og arbeidsgjevaren er av arbeidsrettsleg art, og bør ikkje regulerast i folketrygdlova i større utstrekning enn i dag (retten for arbeidsgjevaren etter lova § 22-3 til å få arbeidstakaren sine sjukepengar mv. utbetalt til seg).
Tredje leddet svarar til tredje leddet i dag og gir reglar om tilbakekrevjing når det vert etterbetalt løn for periodar da personen alt har fått ytingar eller forskot på ytingar som vert påverka av arbeidsinntekt. Ein har teke med attføringspengar og tidsavgrensa uførestønad i opprekninga av ytingar som kan krevjast attende.
Fjerde leddet gir nærare reglar om når ein skal nytte det høvet til tilbakekrevjing som vert etablert i første til tredje leddet. Tilbakekrevjing skal skje, med mindre særlege grunnar talar mot det. Ved vurderinga skal ein leggje vekt på graden av aktløyse hos mottakaren eller representanten, storleiken på beløpet, kort lang tid det er gått etter feilutbetalinga og om utbetalinga heilt eller delvis kan tilskrivast Arbeids- og velferdsetaten.
Etter forslaget skal utfallet av vurderinga òg kunne bli at berre ein del av beløpet vert kravd attende. Dette er ei innarbeiding av praksisen med halvering av tilbakekrevjingsbeløpet når etaten har gjort feil. Departementet foreslår likevel at ei meir fleksibel løysing enn praksis, i og med at nedsetjinga av beløpet kan skje med ein større eller mindre del av beløpet enn 50 prosent. Heimelen er heller ikkje knytta spesifikt til at etaten har gjort feil, sjølv om dette nok vil vere eit hovudtilfelle. Meininga er at ein skal kunne velje å krevje attende til dømes 30 prosent av feilutbetalinga framfor å la saka falle heilt. Dersom den som kravet rettar seg mot har handla forsettleg, skal ein etter forslaget alltid fremje krav med fullt beløp.
Justisdepartementet hadde kommentarar særleg til reglane om tilbakekrevjing når mottakaren har vore i aktsam god tru ved mottaket. Arbeids- og inkluderingsdepartementet har på bakgrunn av dette og andre av høyringssvara teknisk omarbeidd forslaget til reglar om dette, som vert femte leddet i folketrygdlova § 22-15. Innhaldet i reglane er ikkje meint å avvike frå innhaldet i dei tilsvarande føresegnene i det andre leddet i paragrafen slik det lyder i dag.
I sjette leddet i paragrafen foreslår ein innarbeidd ei nedre beløpsgrense for innkrevjing av krav etter paragrafen svarande til eit halvt rettsgebyr. Fleire av høyringsinstansane meinte at denne grensa var for låg. Arbeids- og velferdsdirektoratet meinte også at ei høgare grense kunne vere aktuell, men ønskte samstundes at grensa ikkje skulle vere absolutt, slik at ein i grove saker kunne innkrevje lågare beløp. Departementet kan sjå at grensa ikkje er sett særleg høgt, og kan òg sjå at det kan vere ønskjeleg å krevje inn låge beløp når stønadstakaren har handla særleg grovt. Ein foreslår likevel at grensa vert sett til halvparten av rettsgebyret, og at denne grensa vert gjort absolutt. Spørsmålet om ei tenleg beløpsgrense kan vurderast på nytt ut frå erfaringane i praksis.
Sjuande leddet i paragrafen tilsvarar fjerde leddet i gjeldande § 22-15, med unntak av at ein held fast ved forslaget i høyringsnotatet om at vedtak om tilbakekrevjing av beløp som er mottekne i aktsam god tru (femte leddet i forslaget til ny § 22-15) skal ha direkte tvangsgrunnlag, dvs. at ein ikkje først skal treffe vedtaket og så gå til rettsapparatet for å få grunnlag for eventuell tvangsinnkrevjing. Eit par av høyringsinstansane har gått mot dette, til dømes Landsorganisasjonen i Norge, medan Justisdepartementet seier at ein er i tvil.
Arbeids- og inkluderingsdepartementet vil minne om at det som kan krevjast attende etter regelen, er det som er att av pengane når mottakaren vert gjort kjent med feilen og ikkje lengre er i god tru. I utgangspunktet skulle tilhøva liggje til rette for at pengane utan vidare vert tilbakebetalte på dette tidspunktet. Dersom mottakaren disponerer over restbeløpet etter at feilen er gjort kjent for han eller henne, kan dette berre skje med forsett. Den aktsame gode trua ved mottaket gir grunn til klare avgrensingar i retten til å krevje pengane attende, men dette kan ikkje overførast til situasjonen når den same mottakaren veit at utbetalinga hadde si årsak i ein feil. Departementet ser difor ikkje grunn til å behandle desse sakene annleis i innkrevingssituasjonen enn dei andre sakene etter folketrygdlova § 22-15. Ein vil likevel understreke at det er vesentleg med varsemd ved fastsetjinga av beløpet som skal krevjast attende, og det må vere riktig å løyse tvil om storleiken av restbeløpet i favør av mottakaren.
Departementet vil også halde fast ved forslaget i høyringsnotatet om ikkje å gjere frådrag for meirskatt som følgje av feilutbetalinga ved tilbakekrevjing etter folketrygdlova § 22-15. Ein har merkja seg at fleire høyringsinstansar ikkje er samde i dette, sjå punkt 3.1.3.3. Ein meiner likevel at tilbakekrevjingsbeløpet bør svare til meirbelastninga for trygda som følgje av feilutbetalinga. Det er aktløysa eller forsettet hos mottakaren som har utløyst heile feilutbetalinga, inkludert den delen som er sendt skatteetaten. Reglane opnar i stor grad for å ta rimelege omsyn ved fastsetjinga av tilbakebetalingskravet. Ein kan la vere å krevje tilbake eller setje ned beløpet. Det synest ikkje grunn nok til å lempe enda meir på tilbakebetalingskravet. Som mellom anna Finansdepartementet peiker på, må Arbeids- og velferdsetaten gjere sitt for å leggje til rette for at stønadstakaren kan gå til skatteetaten og få revidert skatteoppgjeret når det er grunnlag for dette.
Arbeids- og inkluderingsdepartementet foreslår at folketrygdlova § 22-15 vert endra som skissert ovanfor. I tråd med merknaden frå Kommunal- og regionaldepartementet foreslår ein vidare ei endring i bidragsinnkrevjingslova § 22 første leddet, slik at forbodet i tvangsfullføringslova § 1-2 andre leddet om tvangsfullføring mot kommunar mv. skal gjelde ved tvangsfullføringa av krav etter folketrygdlova § 22-15.
I tillegg foreslår ein enkelte utvidingar av reglane i folketrygdlova § 22-8 om frådrag i etterbetalingar for ytingar som er gitt i etterbetalingsperioden. Dette gjeld for det første etterbetaling av ytingar som er likestilte med arbeidsinntekt i høve til reduksjon av pensjon eller overgangsstønad (attlevande ektemake, einslege forsørgjarar, familiepleiarar). Ein skal da gjere frådrag i etterbetalinga svarande til den reduksjonen som skulle ha vore gjort i pensjonen eller overgangsstønaden. For det andre skal ein gjere frådrag i etterbetaling av ytingar frå folketrygda når det er gitt tilsvarande ytingar etter arbeidsmarknadslova for den same perioden. Slike frådrag er gjort i praksis, men praksis kan ha variert noko.
Ein viser til lovforslaget, folketrygdlova §§ 22-8 og 22-15 og bidragsinnkrevjingslova § 22, og til merknadene til desse paragrafane.
3.2 Tilbakekrevjing ved avtale om direkte oppgjer – folketrygdlova ny § 22-15 a
3.2.1 Gjeldande rett
Folketrygdlova § 22-1 slår fast at ytingar etter lova vert utbetalte til den som har rett til ytinga, det vil seie den einskilde medlemen i trygda. Det prinsipielle utgangspunktet i lova er difor at pasienten sjølv må betale utgiftene til helsetenester til den som gir desse tenestene og få refusjon frå trygda etterpå.
Etter folketrygdlova § 22-2 kan likevel ein behandlar eller tenesteytar inngå avtale om direkte oppgjer med trygda. Stønaden vert da utbetalt direkte til den som utfører behandlinga/tenesta. Betalingsplikta til pasienten vert tilsvarande redusert, slik at vedkomande i praksis berre betaler eigendelen. Denne ordninga gir klare administrative føremoner for alle partar.
Det er utarbeidd standardavtaler (mønsteravtaler) for direkte oppgjer med dei ulike yrkesgruppene som utfører tenester som trygda er stønadspliktig for. Avtalevilkåra vert for dei fleste yrkesgruppene fastsett einsidig av Arbeids- og velferdsetaten. Avtalene vert i utgangspunktet inngått med den einskilde yrkesutøvaren, men reglane er ikkje til hinder for at ein kan inngå avtaler med interesseorganisasjonar. Ei slik avtale er «Kollektivavtalen med Den norske lægeforening», heretter Legeforeininga. Kollektivavtala er ikkje bindande for den einskilde legen. Avtaletilhøvet for den einskilde legen vert ordna gjennom ei eiga avtale mellom legen og etaten om at legen sluttar seg til kollektivavtala.
Folketrygdlova § 22-15 om tilbakekrevjing omfattar i dag ikkje feilutbetalingar til behandlarar/tenesteytarar. Heimel til å krevje attende feilutbetalingar på dette området følgjer likevel av mønsteravtalene, som ofte tek utgangspunkt i ei objektiv plikt til tilbakebetaling. I samsvar med etablerte retningsliner har likevel etaten i praksis ikkje fremja krav der behandlaren har vore i aktsam god tru.
Feiloppfatningar hos behandlaren om kva som er gjeldande rett, vert i regelen ikkje tillagt vekt som forklaring. Dersom vedkomande har teke opp spørsmålet om takstbruk mv. med Arbeids- og velferdsetaten og fått feilaktige opplysningar, har ein likevel til vanleg ikkje fremja krav om tilbakebetaling. Når det gjeld legane, vart desse reglane avtalefesta i kollektivavtala 18. august 1997 og tekne med i seinare avtaler. I den nemnde avtala vart det teke inn ei avgrensing for tilfella der legen har fremja krav for undersøking/ behandling som ikkje kan reknast for medisinsk nødvendig. I slike tilfelle skal legen berre betale attende beløpet dersom han eller ho burde ha forstått dette.
Praksisen i slike saker vart prøvd for Høgsteretten i ein dom 10. januar 2002 i sak nr. 2000/033 (Randaberg-legane). Retten la til grunn at ein må sjå utbetalingar til legar med oppgjersavtale som enkeltvedtak etter forvaltningslova § 2 første leddet bokstav a, og at tilbakebetalingsplikta til legen er regulert av forvaltningslova § 35 om omgjering av ugyldige vedtak. I høve til overforbruk/feilbruk av takstar, har vedtaka om utbetaling ein materiell kompetansemangel som til vanleg må føre til at vedtaka ikkje gjeld. Høgsteretten la til grunn at spørsmålet om når vedtaka er ugyldige og kan omgjerast til skade for legane, var regulert i kollektivavtala frå 1997, der det klart går fram at tilbakebetalingsplikta kan vere avgrensa ut frå dei subjektive tilhøva hos legen.
Høgsteretten stadfesta i domen praksisen med at tilbakekrevjinga kan vere avgrensa på subjektivt grunnlag. Retten opnar langt på veg for ei viss objektivisering av normen for aktsemda, og seier i samband med dette: «... har jeg forståelse for at legene i dag bebreider trygdemyndighetene for ikke å ha varslet dem tidligere om den uriktige takstbruk. Jeg kan likevel ikke se at dette er avgjørende for legenes gode tro. Objektet for legenes kunnskap må først og fremst være regelverket og nødvendigheten av prøvetakingen under behandlingen av deres pasienter, og ikke hvorvidt trygdeetaten unnlot å reagere på eventuell overforbruk ...». Høgsteretten kom til at legane i det aktuelle tilfellet ikkje hadde vore i aktsam god tru.
3.2.2 Høyringsnotatet
I høyringsnotatet vart det foreslått å lovfeste reglane om tilbakekrevjing retta mot behandlarar og andre med avtale om direkte oppgjer etter folketrygdlova § 22-2. Utgangspunktet var eit forslag frå Rikstrygdeverket, som kom med følgjande grunnar til lovfesting av den rettslege situasjonen etter dommen i Høgsteretten 10. januar 2002 (Randaberg-saka) og den langvarige praksisen på området:
«Risikoen for at det foretas feilutbetaling til noen som har inngått avtale om direkte oppgjør er minst like høy som i de øvrige stønadssakene. Videre inngår Rikstrygdeverket i større grad enn før avtaler om direkte oppgjør etter forhandlinger med de enkelte behandlere/leverandører/tjenesteyteres foreninger. Dette innebærer at vilkårene for tilbakekreving er et forhandlingsspørsmål og en risiko for at løsningene ikkje blir identiske. Risktrygdeverket anser det derfor som viktig at også tilbakekrevingsadgangen overfor denne gruppen fremgår direkte av folketrygdloven.
Kontroll av de ulike oppgjørene utføres nå etter en risikovurdering, og ikke årlige kontroller. Dette innebærer bl.a. at det feilutbetalte beløpet kan være av en betydelig størrelse. I tillegg kommer at sakene ofte er kompliserte og kan inneholde mange vurderinger. Et vedtak med krav om tilbakebetaling vil kunne omfatte refusjoner tre år tilbake i tid, jf. foreldelsesloven.
Et vedtak om tilbakekreving avbryter imidlertid ikke foreldelse av kravet. For å avbryte foreldelse må oppgjørstrygdekontorene i dag enten inngå avtale om forlengelse av foreldelsesfristen, motregne det som til enhver tid står i fare for å bli foreldet eller ta ut forliksklage. Dersom man ikkje har mulighet til å inndrive kravet i tilstrekkelig tempo, eller vedkommende ikkje lenger leverer oppgjør til trygden, må man bringe saken inn for retten for å få dom for kravet.
En lovfesting av tilbakekrevingsadgangen vil medføre en betydelig forenkling for trygdens saksbehandling ved at vedtak om tilbakekreving kan inndrives ved trekk, som igjen avbryter foreldelse (forslagets § 22-14 femte ledd), samt gi tvangsgrunnlag. Dette medfører at staten ikke trenger gå til søksmål for å avbryte foreldelse / inndrive eventuelle krav.»
Departementet la til grunn at det i dag kan vere skilnader mellom dei ulike gruppene av behandlarar/tenesteytarar når det gjeld tilbakebetalingsplikta etter avtalene om direkte oppgjer. For andre enn legane har avtalene ein objektiv tilbakebetalingsregel, men det vert praktisert avgrensingar i tilbakebetalingsplikta i tråd med retningslinene i etaten og kollektivavtala for legane (krav om aktløyse), slik at skilnadene mellom gruppene nok ikkje er særleg store.
Departementet foreslo ein ny § 22-15 a i folketrygdlova om tilbakekrevjing mot behandlarar mv. Omsynet til likebehandling og oversikt over situasjonen for dei aktuelle gruppene talar for dette. Reglar i lova vil etter departementet sitt syn gi klar og tilgjengeleg informasjon om spørsmålet, og det vert enklare å sjå reglane på området i høve til dei andre reglane om tilbakekrevjing.
Etter forslaget i høyringsnotatet skulle feilutbetalingar i utgangspunktet alltid krevjast tilbake (objektiv plikt til tilbakebetaling). Krav skulle likevel ikkje fremjast dersom utbetalinga hadde si årsak i feilaktige eller mangelfulle opplysningar frå Arbeids- og velferdsetaten. Med unntak av når behandlaren mv. forsto eller burde ha forstått dette, skulle utbetalingar til behandling/tenester som ikkje var medisinsk nødvendige heller ikkje krevjast attende.
Det vart foreslått at vedtak etter den nye paragrafen skulle vere tvangsgrunnlag for utlegg og innkrevjast som krav etter lova § 22-15, dvs. innkrevjast av Arbeids- og velferdsetatens innkrevjingssentral etter reglane i bidragsinnkrevjingslova eller ved trekk i framtidige oppgjer for behandling/tenester.
Forslaget til ein ny § 22-15 a vil gi ei enklare handsaming enn i dag. Tvangsinnkrevjing kan no skje først etter at ein har fått dom for kravet.
Risikoen for heil eller delvis forelding av tilbakebetalingskravet er stor i desse sakene, som ofte er svært kompliserte og tek mykje tid. Tilbakebetalingskravet vert forelda etter tre år, sjå lova om forelding §§ 2 og 3. For å unngå forelding, må ein anten få ei avtale om lengre frist eller ta saka til forliksrådet. Det vart difor foreslått at trekk i framtidige oppgjer for behandling/tenester etter forslaget til ny § 22-15 a skulle stogge forelding på tilsvarande måte som trekk i ytingane til stønadstakarar ved tilbakekrevjing etter lova § 22-15. Tvangsinnkrevjing etter bidragsinnkrevjingslova vil føre til at forelding vert stogga.
3.2.3 Høyringsinstansane
Eit fleirtal av dei som har uttalt seg om dette punktet i høyringsnotatet, støttar forslaget om lovregulering av tilbakekrevjing frå behandlarar mv. Dette gjeld Arbeids- og velferdsdirektoratet, Juss-Buss, Norsk Manuellterapeutforening, Næringlivets Hovedorganisasjon (NHO), Sosial- og helsedirektoratet og Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund (YS). NHO og Sosial- og helsedirektoratet framhevar at det er viktig at reglane om tilbakrevjing står i lova, ikkje berre i avtala mellom Arbeids- og velferdsetaten og den einskilde behandlaren. Direktoratet seier mellom anna:
«Nåværende mønsteravtaler og Kollektivavtalen med Legeforeningen gjør kontrollregimet til et forhandlingsspørsmål med fare for ulik praksis mellom de ulike profesjonene. Det er uheldig og vil bli rettet opp ved en gjennomgående lovforankring. (...)
Det er etter vår oppfatning unaturlig at myndighetskontroll med offentlige midler gjøres avhengig av enighet med profesjonsorganisasjoner i avtale. Hjemmelsgrunnlaget bør derfor sikres i lov.»
Norsk Manuellterapeutforening er samd i at omsynet til likebehandling gjer at reglane bør inn i lova. Derimot er ein sterkt imot at dei administrative vedtaka skal ha tvangsgrunnlag og at trekk i framtidige oppgjer for behandling skal kunne stogge forelding av krav om tilbakebetaling av feilutbetalingar. Ein meiner at dette vil gå ut over rettstryggleiken til behandlarane, og at forslaget på desse punkta inneber ei urimeleg løysing i høve til dei kryssande interessene mellom partane.
Arbeids- og velferdsdirektoratet reiser spørsmål om korleis forslaget i høyringsnotatet er å forstå i høve til laboratorium, røntgeninstitutt og apotek. Ein er samd i hovudtrekka i utforminga av reglane (objektiv plikt til tilbakebetaling med subjektive unntak), men ønskjer seg høve til delvis tilbakekrevjing. Det vert mellom anna vist til at ofte vil berre ein del av oppgjeret byggje på feil takstbruk mv. Dei subjektivt grunna unntaka frå tilbakekrevjing som kan gjelde i høve til delar av oppgjeret, bør difor ikkje medføre at andre delar av oppgjeret ikkje kan krevjast attende.
Direktoratet tek vidare opp at paragrafen òg bør omfatte tilfelle der den direkte oppgjerordninga er fastlagt direkte i lov (refusjon for poliklinisk verksemd), og det kan i tillegg vere direkte oppgjer med andre enn behandlarar. I tilfella med direkte oppgjer etter lov har ein ikkje noka avtale eller reglar om tilbakekrevjing, som difor i tilfelle må skje rettsleg etter dei ulovfesta reglane om condictio indebiti eller på erstatningsrettsleg grunnlag. Vidare reiser ein spørsmål om tilbakrevjing i høve til betaling for erklæringar frå behandlarar. Slik betaling inngår ikkje i ordninga med direkte oppgjer og er ikkje omfatta av forslaget til ny § 22-15 a.
Den norske legeforening viser til at det i dag er reglar om tilbakebetaling i avtalen mellom Arbeids- og velferdsetaten og Legeforeininga, og meiner det er uheldig at forslaget om lovfesting av tilbakrevjingsreglar vert sendt på høyring utan samtidig å vurdere korleis dette skal verke inn på andre delar av avtalen. Ein viser mellom anna til tilhøve som ein oppfattar som manglande oppfølgjing av eller brot på avtala frå det offentlege, og oppmodar til at ein ikkje gjer noko før alle sider av den direkte oppgjersordninga er utgreidd.
Legeforeininga går likevel inn på korleis lovfesta tilbakekrevjingsreglar kan utformast, og legg fram eit konkret forslag. Ein viser i samband med dette til at takstsystemet for legar er komplekst og gir rom for tolkningar. Synet på kva som er «nødvendig behandling» endrar seg over tid, og det vil i tillegg kunne vere avvikande faglege vurderingar. Det er difor viktig at tilbakekrevjingsreglane ikkje vert brukte mot ein lege som har handla i aktsam god tru. Sjølv om Arbeids- og velferdsetaten er samd i at ein skal vurdere aktsemda, meiner Legeforeininga at ein i praksis ofte vurderer tilbakebetalingsspørsmålet ut frå ei reint teknisk vurdering av takstbruken. Legeforeininga meiner på bakgrunn av dette at ein som utgangspunkt heller bør bruke utforminga av folketrygdlova § 22-15 om tilbakekrevjing mot stønadstakar enn utforminga i Kollektivavtala. Ein uttaler òg at Arbeids- og velferdsetaten bør ta sin del av risikoen for at kontrollsystemet har manglar.
Legeforeininga går klart imot at vedtak i etaten skal ha tvangsgrunnlag utan rettsleg behandling. Ein meiner i tillegg at krav om tilbakebetaling bør avgrensast til oppgjer som ikkje er eldre enn eitt år, med unntak av tilfella der legen har handla forsettleg eller grovt aktlaust. Foreininga meiner det er urettferdig at krava til ein lege vert forelda etter seks månader, medan kravet på tilbakebetaling har ein foreldingsfrist på tre år (den vanlege fristen etter foreldingslova).
3.2.4 Departementet si vurdering
Arbeids- og inkluderingsdepartementet vil først slå fast at spørsmålet om tilbakekrevjing av feilutbetalingar til behandlarar mv. ikkje er eit tilhøve som ein står fritt til å føre forhandlingar om med dei som har fått utbetalingane. Det dreier seg om bruk av pengar som Stortinget har løyvd til bestemte formål, og bruken av pengane er underlagt kontroll frå Riksrevisjonen. Som Sosial- og helsedirektoratet peiker på i høyringssvaret sitt, har ein å gjere med eit offentlegrettsleg tilhøve.
I og med at tilbakekrevjing på dette området i dag er eit lovtomt rom, er det i og for seg ikkje noko til hinder for at ein tek inn reglar om dette i Kollektivavtala med legane eller tilsvarande avtaler. Plikta som etaten har med omsyn til å sikre at pengane vert brukte i samsvar med løyvingane, vil likevel setje grenser for kva ei slik avtale kan gå ut på. Administrasjonen kan ikkje forhandle seg bort frå dette. Til dømes vil ein ikkje kunne gå inn på avtaler som inneber at feilutbetalingar aldri vert kravde attende.
Etablering av lovreglar på området vil medføre at ein ikkje lengre kan gå inn på avtaler som strir mot lova. Det vil likevel kunne tenkjast praktiske detaljar i slike saker som ein vil kunne ta inn som avtalevilkår.
Utgangspunktet i høve til behandlarar med direkte oppgjer må vere at pengar som er feilutbetalte skal krevjast attende. Dette tilseier at ein objektiv regel om tilbakekrevjing. Det må i denne samanhengen også ha vekt at ein har med profesjonelle aktørar å gjere. Skilnaden til vanlege stønadstakarar er nokså klar.
Arbeids- og inkluderingsdepartementet foreslår på bakgrunn av dette at feilutbetalingar til behandlarar etter ei direkte oppgjersordning i utgangspunktet skal krevjast attende. Dette er òg utgangspunktet for dei reglane om tilbakekrevjing som er tekne inn i avtalene om direkte oppgjer.
På den andre sida vil det kunne verke urimeleg med tilbakebetaling når vedkomande faktisk har gjort det ein kan krevje for å sikre seg at takstbruk mv. er i samsvar med reglane. Det gjeld enda meire når vedkomande har innretta praksis i tråd med tilvisingar frå Arbeids- og velferdsetaten. Det vil ikkje vere heldig med tilbakekrevjing når ein behandlar har vore i aktsam god tru. Aktsemda vil i desse tilhøva omfatte eit krav om å halde seg fagleg oppdatert – det vil ikkje vere nok at ein reint faktisk ikkje visste betre. Den subjektive vurderinga vil også måtte kome inn i høve til tilvisingar frå etaten. Dersom ein behandlar veit at tilvisinga er feil, må han eller ho gjere merksam på dette eller finne seg i tilbakebetaling.
Departementet foreslår at dei nemnde unntaka frå ein objektiv plikt til tilbakebetaling vert innarbeidde i folketrygdlova ny § 22-15 a. Den nye paragrafen skulle da i alt vesentleg svare til dei reglane som er tekne inn i Kollektivavtala for legane. Ein oppfattar høyringssvaret frå Legeforeininga slik at ein er samd i desse retningslinene for tilbakekrevjing.
Den nye § 22-15 a vil etter forslaget berre gjelde utbetalingar etter ei direkte oppgjersordning. I tråd med høyringssvaret frå Arbeids- og velferdsdirektoratet bør den nye paragrafen omfatte alle ordningar for direkte oppgjer med etaten, inkludert ordningar med heimel i lov (poliklinisk verksemd ved sjukehusa) og ordningar for andre enn behandlarar. Feilutbetalingar med omsyn til oppgjer for legerklæringar mv. vert ikkje omfatta av paragrafen, men vil kunne krevjast inn etter reglane i § 22-15, som etter endringsforslaga i punkt 3.1 ikkje lengre vil vere avgrensa til tilbakekrevjing mot stønadstakarar.
Arbeids- og velferdsdirektoratet reiste i høyringssvaret spørsmål om korleis reglane i folketrygdlova ny § 22-15 a er å forstå i høve til laboratorium, apotek eller røntgeninstitutt. Det vert mellom anna peikt på at eit aksjeselskap i seg sjølv ikkje kan vere aktlaust eller aktsamt. Departementet legg til grunn at denne problemstillinga òg vil kunne vere aktuell i høve til vanlege behandlarar, som kan vere organiserte på denne måten. I den mon det vil vere aktuelt å vurdere subjektive tilhøve, vil dette måtte dreie seg om subjektive tilhøve hos representantar for selskapet. Ein viser for så vidt til det som vert sagt om dette i punkt 3.1 når det gjeld tilbakekrevjing etter folketrygdlova § 22-15. Reglar med sikte på å dekkje situasjonen når nokon opptrer på vegne av andre vert foreslått innarbeidde i forslaget til ny § 22-15 a så langt det synest grunn til dette.
Ein foreslår vidare at det vert innarbeidd i reglane høve til å krevje delvis tilbakebetaling, slik Arbeids- og velferdsdirektoratet har bedt om. Med dette meiner ein ikkje det nokså sjølvsagte tilhøvet at berre ein del av eit oppgjer er belasta med feil. Krav i samsvar med reglane vil ein ikkje ha heimel til å krevje attende, men dette kan på den andre sida ikkje hindre tilbakebetalingskrav for feilaktige delar av det same oppgjeret. I tillegg til at ein må behandle dei ulike delane av eit oppgjer for seg, vil ein etter forslaget òg kunne la vere å krevje attende delar av det ein meiner ikkje skulle ha vore utbetalt, sjå det som vert sagt om dette i punkt 3.1 når det gjeld tilbakekrevjing mot stønadstakarar. Dette vil gi meir fleksible løysingar når etaten er delvis årsak til feilutbetalinga. Valet vil da ikkje stå mellom å krevje attende alt eller la heile saka falle.
Departementet vil halde fast ved forslaget i høyringsnotatet (sjå punkt 3.2.2) om at vedtak etter ein ny paragraf om tilbakekrevjing mot behandlarar skal ha tvangsgrunnlag, slik at tilbakekrevjing kan setjast i verk utan å måtte ta saka vidare til rettsapparatet. Dette har vore ordninga ved tilbakekrevjing mot stønadstakarar sidan folketrygda vart etablert, utan at ein kan seie at dette har skada rettstryggleiken. Ein vil vel òg kunne seie at spørsmålet om tilbakekrevjing mot behandlarar ofte vil ha eit sterkt innslag av tekniske spørsmål og vurderingar, og difor ikkje er særskilt godt egna for rettsleg behandling. Ein behandlar som ønskjer dette, vil likevel kunne ta saka til domstolane.
Ein foreslår at tilbakebetalingskrav mot behandlarar mv. skal kunne innkrevjast ved trekk i framtidige oppgjer eller av innkrevingssentralen til Arbeids- og velferdsetaten etter reglane i bidragsinnkrevjingslova. Som når det gjeld tilsvarande trekk i framtidige ytingar til stønadstakarar, bør trekk i framtidige oppgjer ha til verknad at forelding av tilbakebetalingskravet vert stogga.
På bakgrunn av høyringsvaret frå Legeforeininga har departementet sett nærare på spørsmålet om forelding av krav om refusjon for helsetenester. I folketrygdlova § 22-14 tredje leddet vert det sagt at kravet vert forelda 6 månader etter at kravet oppsto. Så vidt ein kan sjå, er dette i realiteten ein frist for å kome med kravet, heilt ut tilsvarande fristen for stønadstakarane til å fremje slike krav og fristen for arbeidsgjevar til å fremje krav om refusjon for forskotterte sjukepengar mv. Dei sistnemde fristane finn ein i folketrygdlova § 22-13, der dei ikkje vert kalla foreldingsreglar, men framtrer som ordensmessige reglar med tanke på at kontroll mv. vert vanskelegare når det er gått lang tid etter den faktiske hendinga.
Ved at regelen i lova vert kalla foreldingsregel, gir dette behandlarane fordelar framfor ein frist som har eit ordensmessig grunnlag. Ei forelda fordring kan nyttast til motregning innanfor visse grenser (sjå foreldingslova § 26), til dømes i høve til krav frå Arbeids- og velferdsetaten om tilbakebetaling. Dersom legen – eller pasienten sjølv – først har presentert kravet for etaten, har ein i praksis og i rundskrivet på området lagt til grunn at kravet ikkje fell bort før etter tre år, dvs. den alminnelege fristen etter foreldingslova. Departementet reknar med at det vesentlege i denne samanhengen er fristen for å melde kravet, som det ikkje kan vere aktuelt å forlengje utover seks månader.
Departementet finn at vedtaka om tilbakekrevjing mot behandlarar mv. ikkje ligg til rette for behandling i Trygderetten, sjølv om dei tilsvarande vedtaka mot stønadstakarar mv. vert behandla her. Dei vurderingstema som sakene fører med seg, skiljer seg klart frå dei vanlege spørsmåla i trygdesaker. Ein tek difor sikte på å gi forskrift etter folketrygdlova § 21-12 fjerde leddet om unntak frå anke til Trygderetten. Vedtaka vil da kunne påklagast til overordna organ etter forvaltningslova § 28, og eventuelt seinare gå til domstolane.
Arbeids- og inkluderingsdepartementet foreslår etter dette at det vert etablert ein ny § 22-15 a i folketrygdlova om tilbakekrevjing mot behandlarar mv. i tråd med retningslinene ovanfor, og at det vert innarbeidd i folketrygdlova § 22-14 femte leddet at trekk i framtidige oppgjer stoggar forelding av tilbakebetalingskravet. Ettersom forslaget i alt vesentleg skulle føre til dei same resultata som reglane som er tekne inn i avtalene om direkte oppgjer, ser ein ingen problem i høve til avtalene for så vidt gjelder sjølve tilbakekrevjingsordninga. Det er sett i gong eit arbeid med å sjå på ei mogleg reforhandling av kollektivavtala med Legeforeininga. Føremona med ei slik avtale vil vere å etablere ordningar som kan sikre ei god samhandling på oppgjersområdet mellom Legeforeininga og Arbeids- og velferdsetaten. Ei slik ordning vil verke som eit supplement til lova, under føresetnad av at sjølve avtala ligg innanfor kompetansen til den offentlege avtaleparten.
Ein viser til lovforslaget, folketrygdlova § 22-15 a og § 22-14 femte leddet og til merknadene til desse føresegnene.
3.3 Tilbakekrevjing ved inntektsavhengige ytingar
3.3.1 Gjeldande rett
Ei rekkje trygdeytingar vert reduserte når mottakaren har arbeidsinntekt. Dette gjeld mellom anna alderspensjon mellom 68 og 70 år, pensjon til attlevande ektemake, overgangsstønad, uførepensjon og tidsavgrensa uførestønad. Tillegg for forsørgd ektemake/barn vert òg prøvde mot slik inntekt (og andre inntektsformer).
Folketrygdlova § 22-16 etablerer ei avrekningsordning i framtidige ytingar når det er utbetalt for høge ytingar på grunn av manglande melding om inntektsendringar. Ein kan da trekkje i ytinga som vert utbetalt med inntil 10 prosent av den enkelte terminen. Paragrafen kan berre nyttast dersom inntekta på årsbasis er minst 10 prosent høgare enn ein rekna med ved fastsetjinga av ytinga.
Folketrygdlova § 22-16 har denne ordlyden:
« § 22-16. Tilbakebetaling når inntektsavhengige ytingar er utbetalt med for stort beløp
Når en inntektsavhengig trygdeytelse som nevnt i andre ledd er utbetalt med for stort beløp, skal det som er utbetalt for mye, avregnes ved trekk i tilsvarende framtidige ytelser. Dette gjelder likevel bare når inntekten på årsbasis er minst 10 prosent større enn forutsatt ved fastsettingen av ytelsens størrelse og det er utbetalt for mye fordi mottakeren ikkje har gitt trygden melding om inntektsøkningen, se § 21-6.
Avregningsordningen gjelder for
ektefelletillegg og barnetillegg som skal reduseres etter § 3-26,
alderspensjon som skal reduseres etter § 19-6,
etterlattepensjon og overgangsstønad etter kapitlene 15, 16 og 17,
tidsbegrenset uførestønad og uførepensjon når inntekten overstiger den fastsatte inntektsgrensen, se § 12-12.
Det som er utbetalt for mye, skal avregnes med opptil 10 prosent av den månedlige ytelsen. Bestemmelsen i § 22-15 fjerde ledd om fradrag for skatt m.m. gjelder tilsvarende.»
Avrekninga etter paragrafen skjer i utgangspunktet på objektivt grunnlag. Det er ikkje noko vilkår at mottakaren kan lastast for at det ikkje er gitt melding om inntektsauken, men stønadstakarane har fått nødvendig informasjon om plikta til å melde frå om inntektsendringar gjennom stønadsbrevet og annan informasjon. Dei vil vanskeleg kunne hevde at dei var i aktsam god tru med omsyn til dette. Det er likevel eit vilkår for avrekning at mottakaren faktisk har hatt noko å melde frå om.
Det er ikkje all endring i inntekta som går fram i ettertid som gir grunnlag for avrekning. For sjølvstendig næringsdrivande kan det vere slik at auka inntekt ikkje framgår før rekneskapen er klar. Dersom det ikkje har vore noka endring i drifta eller andre tilhøve som gjer at rekneskapsføraren/stønadstakaren objektivt sett burde ha forstått at inntekta ville bli høgare enn ein rekna med, vil det ikkje vere noko å melde frå om før rekneskapen er klar.
I nokre tilfelle vert den pensjonsgjevande inntekta auka på grunn av nye reglar om avskriving eller av andre skattetekniske grunnar. Eit medlem kan òg ha fått eit lønstillegg med verknad bakover i tid som gjer at inntekta vert for høg i tida som er gått. Han har ikkje hatt noko å melde frå om før han vart orientert om lønstillegget, sjølv om tillegget fører til at det formelt sett har skjedd ei feilutbetaling. Det er naudsynt med ei konkret vurdering for å avgjere om vilkåra for avrekning etter § 22-16 er oppfylte.
Avrekningsordninga er avgrensa til trekk i framtidige ytingar, og vedtak om avrekning gir ikkje heimel for andre tiltak, mellom anna ikkje tvangsfullføring på vanleg vis. Ein må da vurdere saka etter § 22-15 i lova (sjå punkt 3.1). Avrekning i «tilsvarende ytelse» er tidlegare forstått slik at avrekning kan skje dersom den same ytinga framleis vert utbetalt eller er avløyst av ei anna av ytingane som er nemnde i § 22-16 andre leddet.
3.3.2 Høyringsnotatet
I høyringsnotatet meinte departementet at avrekningsordninga er ein enkel måte å handtere inntektsendringane på. Avrekninga er effektiv, og stønadstakarar som får avrekning treng ikkje å kjenne seg som «trygdemisbrukar» sjølv om dei har hatt for høg inntekt i ein periode. Alternativet er ei sak om tilbakebetaling etter lova § 22-15, som kostar meir arbeid for etaten og er meir belastande for stønadstakarane.
Forslaga til endringar var mest av teknisk karakter:
Passusen i § 22-16 første leddet om at «det er utbetalt for mye fordi mottakeren ikke har gitt trygden melding om inntektsøkningen», vert teken ut av lovteksta. I praksis er dette forstått som om det gjeld eit vilkår om aktløyse hos stønadstakaren for å gjennomføre avrekninga, sjølv om dette ikkje følgjer av lova. Referansen til manglande melding gir likevel ei avgrensing til tilfelle der melding kunne ha vore gitt. Det vil venteleg utvide området for avrekninga dersom lova seier at det er nok som grunnlag at ytingane har vore for høge i høve til den inntekta som stønadstakaren faktisk har hatt.
Passusen om at inntektsendringa må utgjere minst 10 prosent dersom avrekning skal kunne skje, vert teken ut av lovteksta. Departementet meinte at dette følgde alt av reglane om inntektsprøving av ytingane. Det gjeld generelt ein regel om at det må skje ei inntektsendring på minst 10 prosent dersom ei yting skal kunne setjast opp eller ned. I enkelte av regelsetta er dette supplert med ein regel om at ei inntektsendring på 0,5 G eller meir, alltid fører til endring av ytinga. Ved mindre inntektsendringar har ein ikkje ei feilutbetaling som kan avreknast.
Reglane med omsyn til kva for ytingar ein kan avrekne i vert gjort klarare. Etter forslaget skulle ein kunne avrekne i dei inntektsavhengige ytingane som er nemnde i paragrafen, også etter overgang frå ei av desse ytingane til ei anna. Ein bør òg kunne avrekne i alderspensjon frå fylte 70 år på grunn av tidlegare feilutbetalingar, og ein kan trekkje for feilutbetalte forsørgingstillegg sjølv om slike tillegg ikkje lengre vert gitt. Departementet fann i tillegg at heimelen for avrekning bør kunne nyttast i høve til krigspensjon og ytingar etter den gamle lova om yrkesskadetrygd. Bakgrunnen var mellom anna ei avgjerd i Trygderetten der ein sa nei til avrekning av feilutbetalt alderspensjon mellom fylte 67 og 70 år i alderspensjon etter fylte 70 år.
I samband med dette foreslo departementet ei omdisponering av lovteksta.
3.3.3 Høyringsinstansane
Arbeids- og velferdsdirektoratet, Juss-Buss og Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund (YS) er dei einaste som uttaler seg om desse forslaga.
Juss-Buss og Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund (YS) har ikkje merknader til forslaget med omsyn til kva for ytingar ei kan avrekne i. Når det gjeld forslaget om at referansen til manglande melding om inntektsendring utgår frå paragrafen, er begge instansane kritiske.
Juss-Buss uttaler mellom anna:
«Juss-Buss mener at ordlyden ikke bør endres slik at det blir en fullt ut objektiv avrekningsordning. Det vil være viktig for mottakeren at det tas hensyn til tidspunktet vedkommende burde ha meldt fra om inntektsøkningen. Det vil da være mulighet til å foreta en vurdering på om mottakeren burde ha meldt i fra, noe en ren objektiv avrekningsordning ikke gir grunnlag for. En vurdering av om mottakeren burde ha meldt fra om inntektsøkningen gir mulighet til å komme med innvendinger mot grunnlaget for tilbakebetalingskravet. Dette vil være viktig, ettersom det ikke i alle tilfeller ville være noe som det objektivt sett burde meldes fra om. Dette kan, som det nevnes i høringsuttalelsen, blant annet være tilfelle hvor en selvstendig næringsdrivende før en økt inntekt som det ikke fremgår før regnskapet er klart.»
Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund (YS) peiker særleg på problema der ein stønadstakar har ujamne inntekter, der ein streng avrekningsregel kan føre med seg lite tryggleik i høve til om pensjonen kan bli korrigert seinare. YS går i tillegg inn for at ein skal kunne trekkje meir enn 10 prosent av den månadlege ytinga for å sikre raskare nedbetaling.
Arbeids- og velferdsdirektoratet meiner at ein bør opne for å setje ned tilbakebetalingskravet der etaten har hatt kunnskap til å kunne hindre eller avgrense den konkrete feilutbetalinga, mellom anna for å unngå at det vert store skilnader mellom saker som vert handsama etter lova § 22-15 og saker tekne opp etter § 22-16. Ein ønskjer òg ei klargjering av korleis trekkgrensa på 10 prosent av terminbeløpet er å forstå i høve til feilutbetaling av forsørgingstillegg, om ein da kan trekkje 10 prosent av heile terminbeløpet eller berre 10 prosent av forsørgingstillegget. Til slutt vert det reist spørsmål om å auke grensa for trekket til meir enn 10 prosent og om det kan vere aktuelt å etablere tvangsgrunnlag for saker etter lova § 22-16.
3.3.4 Departementet si vurdering
Det vanskelege spørsmålet i høve til forslaget som vart sendt på høyring, er kor langt ein skal gå i å lausrive avrekningsordninga frå reglane om inntektsprøving, meldeplikt og nedsetjing av ytingar. Det er to alternativ:
Ei fullt ut objektiv løysing der ein berre ser på tilhøvet mellom ytingane som vart utbetalte i den aktuelle perioden og dei faktiske inntektene i denne perioden og fastsett avrekningsbeløpet ut frå dette i samsvar med reglane om inntektsprøving. Avrekninga blir da nokså likt eit skatteoppgjer.
Alternativet er å vurdere kva som ville ha skjedd dersom stønadstakaren hadde meldt frå til etaten om inntektsendringa i samsvar med reglane. Ein må da vurdere både når melding kunne ha vore gitt, når ytinga skulle ha vore redusert og kva slag beløp ho ville ha blitt sett ned med. Ein må vurdere dei konkrete tilhøva i saka, men ikkje spørsmålet om stønadstakaren kan lastast for ikkje å ha gitt melding.
Departementet reknar at forslaget i høyringsnotatet ligg nær opp til alternativet i bokstav a, medan gjeldande ordning liknar mest på alternativet i bokstav b. Ein har merkt seg at Yrkesorganisasjonenes Sentralforbund og Juss-Buss meiner at ei objektivisering av avrekningsordninga vil verke uheldig/urimeleg i høve til stønadstakarane, særleg dei som har ujamn inntekt.
Etter ei ny vurdering meiner departementet at målet med avrekningsordninga bør vere å stille ein stønadstakar som ikkje har gitt melding likt med ein som faktisk har meldt frå i samsvar med reglane. Reduksjonen av ytinga bør vere den same. Alternativet i bokstav b bør difor leggjast til grunn, og det skjer ingen endringar på dette punktet i høve til i dag. Departementet ser at løysinga inneber ei større arbeidsbelastning for etaten enn ein heilt ut objektiv regel ville gi. Ein understrekar likevel at alternativet ikkje gjer det naudsynt å påvise aktløyse hos stønadstakaren i høve til spørsmålet om å gi melding. Det er tilstrekkeleg å påvise at tilhøva objektivt sett var slik at melding skulle ha vore gitt.
I det første leddet i forslaget til ny § 22-16 kjem løysinga fram ved at for mykje utbetalt vert å fastsetje i høve til «reglene om inntektsprøving, meldeplikt og nedsetting av ytelser på grunn av endrede forhold».
I høyringssvaret frå Arbeids- og velferdsdirektoratet var det reist spørsmål om å etablere heimel for reduksjon av avrekningsbeløpet når etaten heilt eller delvis har vore årsak til feilen. Departementet er samd i at det vert innarbeidd ein slik regel i paragrafen. Ein foreslår likevel at heimelen, i tråd med forslaga til tilsvarande reglar i §§ 22-15 og 22-15 a, skal vere fleksibel slik at ein ikkje er tvungen til å velje ei halvering av beløpet der det ligg nærare å krevje tilbake 70 prosent av det feilutbetalte.
Dei instansane som har uttalt seg, meiner alle at det bør vere høve til å setje trekket i saka til meir enn 10 prosent av månadsbeløpet. I alt vesentleg er årsaka eit ønskje om rask tilbakebetaling. Departementet er samd i at dette er eit viktig omsyn, men det er også viktig med eit vern for stønadstakaren mot å få økonomien sin påverka i urimeleg sterk grad. Ein foreslår difor at trekket normalt skal utgjere 10 prosent av månadsbeløpet, men at det kan aukast dersom dette kan skje innanfor rammene av dekningslova.
Arbeids- og velferdsdirektoratet har òg reist spørsmål om vedtak om avrekning etter folketrygdlova § 22-16 bør gjerast til tvangsgrunnlag for utlegg. Departementet oppfattar det slik at avrekningsordninga er meint å vere ei ordning i tillegg til tilbakekrevjingsreglane i folketrygdlova § 22-15, og ei ordning der ein på enklare vis kan få attende pengane ved trekk i ytingar. Ein ser det slik at dette bør vere oppgåva til ordninga i framtida òg, og foreslår inga endring med omsyn til tvangsgrunnlag.
Ein foreslår at utforminga av avrekningsordninga på andre vis følgjer opplegget i høyringsnotatet med omsyn til kva for ytingar ein kan avrekne i mv. Ein foreslår likevel at det vert presisert at 10 prosent-grensa for trekk i ytingar gjeld i høve til samla månedleg utbetaling (sjå høyringssvaret frå Arbeids- og velferdsdirektoratet).
Arbeids- og inkluderingsdepartementet foreslår at ein gjer endringar i folketrygdlova § 22-16 i tråd med retningslinene ovanfor.
Ein viser til lovforslaget, folketrygdlova § 22-16 og til merknadene til paragrafen.